________________
२०४
बृहत्कल्प-छेदसूत्रम् -३-४/१२५
गुरुकाः । यच सचित्तमचित्तं वा वाचनाचार्यस्याभाव्यं तत् ते किञ्चिदपि न लभन्ते, यः पूर्वमभिधारितस्तस्यैवाचार्यस्य तदाभाव्यमिति भावः॥
अथ भीतादिपदानां क्रमेण व्याख्यानमाह[भा.५३६८] संसाहगस्स सोउं, पडिपंथिगमादिगस्स वा भीओ।
आयरणा तत्थ खरा, सयं व नाउं पडिनियत्तो। वृ-संसाधको नाम-वोलापकः पृष्ठतः कुतश्चिदागतो वासाधुस्तन्मुखेन श्रुत्वा, प्रतिपन्थिकःसम्मुखीनः साध्वादिस्तदादेर्वा मुखात् श्रुत्वा, स्वयंवा 'ज्ञात्वा' स्मृत्वा। किम्? इत्याह-'आचरणा' चर्या तत्र तस्याचार्यस्य गच्छे खरा' कर्कशा । एवं श्रुत्वा ज्ञात्वा वा भीतः सन्यः प्रतिनिवृत्तस्तस्य पञ्चकं भवतीति शेषः॥अथ चिन्तयन्निति पदं व्याचष्टे[भा.५३६९] पुवं चिंतेयव्वं, निग्गतो चिंतेति किं नु हु करेमि।
वच्चामि नयत्तामिव, तहिं व अन्नत्य वा गच्छे॥ - 'पूर्वमेव' यावन्न निर्गम्यते तावचिन्तयितव्यम् । यस्तु निर्गतश्चिन्तयति-किं करोमि? व्रजामि निवर्तेवा?, यद्वा तत्र वाऽन्यत्र वगच्छे गच्छामि? इति; समासलघुप्रायश्चित्तंप्राप्नोति इति प्रक्रमः ॥ व्रजिका-सङ्खडीद्वारद्वयमाह[भा.५३७०] उव्वत्तणमपत्ते, लहुओ खद्धस्स मुंजणे लहुगा ।
पीस? सुवणे लहुओ, संखडि गुरुगायजंचऽनं ।। धू-वजिकां श्रुत्वा मार्गादुद्वर्तनं करोति अप्राप्तां वा वेलांप्रतीक्षते लघुमासः। अथ खद्धंप्रभूतं तत्र भुङ्क्ते ततश्चतुर्लघु ! प्रचुर मुक्त्वा अजीर्णभयेन 'निसृष्टं' प्रकामं स्वपिति लघुमासः । सङ्खड्यामप्राप्तकालं प्रतीक्षमाणस्य प्रभूतं गृह्णतो वा चतुर्गुरुकाः । “जं चऽनं ति यच्च हस्तेन हस्तसझट्टनंपादेनपादस्याक्रमणंशीर्षेण शीर्षस्याकुट्टनमित्यादिकमन्यदपिसाड्यांभवति तनिष्पन्न प्रायश्चित्तम् ॥अथ प्रतिषेधकद्वारमाह[भा.५३७१] अमुगत्थ अमुगो वच्चति, मेहावी तस्स कहणट्टाए।
पंथ ग्गामेव पहे, वसधीय व कोइवावारे । [भा.५३७२] अभिलावसुद्ध पुच्छा, रोलेणं मा हुभे विनासेजा।
इति कहते लहुगा, जति सेहट्ठा ततो गुरुगा।। कृ-कश्चिदाचार्यो विशुद्धसूत्रार्थस्फुटविकटव्यअनाभिलापी, तेन च श्रुतम्-अमुकाचार्यान्तिको मेधावी साधुरमुकश्रुताध्ययनार्थं व्रजति । ततोऽसौ 'मा मामतिक्रम्यान्यत्र गमद्' इति कृत्वा तस्याकर्षणार्थम् 'अथ' अनन्तरं शिष्यान्प्रतीच्छकांश्च व्यापारयति।क्व? इत्याह-“पंथग्गामे व पहे"त्तियत्र पथि ग्रामेस भिक्षांकरिष्यति, मध्येन वा समेष्यति, येन वा पथा समागमिष्यति, यस्यां वा वसती स्थास्यति तेषु स्थानेषु गत्वा यूयमभिलापशुद्धं परिवर्तयन्तस्तिष्ठत । यदा स आगतो भवति तदा यदि असौ पृच्छेत-केन कारणेन यूयमिहागताः?; ततो भवद्भिर्वक्तव्यम्अस्माकं वाचनाचार्या अभिलापशुद्धं पाठयन्ति, यदि अभिलापः कथञ्चिदन्यथा क्रियते ततो महदप्रीतिकंते कुर्वन्ति, भणन्तिच-अत्रोपाश्रये बहूनां रोलेनाभिलापं "भे" यूयंमा विनाशयतेति, ततस्तदादेशेन वयमत्रविजने परिवर्तयामः । एवमाकर्षणंकुर्वतश्चतुर्लघुकाः । अथ तेन आगच्छता
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org