________________
१७८
बृहरकल्प-छेदसूत्रम् -३-४/१२० - एतासां स्त्रीणामभावे योऽगारः 'संज्ञातकः तस्याः स्वजनः, स च मातुल-पुत्रादिरपि स्याद् अतस्तप्रतिषेधार्थमाह-'नालबद्ध-' वल्लीबद्धः, पित-भ्रात-पुत्रप्रभृतिक इत्यर्थः, स उत्यापनादिकंतस्याः कार्यते। तदभावे श्रमणोऽपि यस्तस्या नालबद्धोअसमानवयाः। तस्यासति अनालबद्धोऽपि यो गृही वयसा अतुल्यः स कार्यते॥ [भा.५२४७] दोनि विअनालबद्धाउ, जुजंती एत्य कारणे।
. किढी कन्ना विमज्झा वा, एमेव पुरिसेसु वि॥ दृ-नालबद्धाभावे 'द्वावपि स्त्री-पुरुषावनालबद्वपि 'कारणे' आगाढे उत्थापनादिकं कारयितुं युज्यन्ते। तत्रापिप्रथमं "किढि"त्ति स्थविरा स्त्री कार्यते । तदभावे कन्यका । तदप्राप्तौ मध्यमा। एवं पुरुषेष्वपि वक्तव्यम् ।।अमुमेवार्थ पुरातनगाथया व्याख्यानयति[भा.५२४८] असईय माउवग्गे, पिता व भाता व से करेजाहि।
दोण्ह वितेसिं करणं, जति पंथे तेन जतणाए॥ मातृवर्गो नाम-स्त्रीजनः तस्याभावे यः तस्याः संयत्याः सम्बन्धी पिता वा भ्राता वा स उत्थापनादिकं करोति । "दोण्ह वि" इत्यादि, द्वयोरपितयोः करणम्, किमुक्तं भवति?-पथि वर्तमानायाः प्राप्ताया वा अथवा निजकाया वा अनिजकाया वा अनन्तरोक्तविधिना तस्या उत्थापनादिकं कर्तव्यम् । यदाच पथि ग्लाना संवृत्ता तदा स्वयमेव यतनया' गोलकञ्चकतिरोधानरूपया तस्याः परिकर्म करोति ॥ अथवा “दोण्ह वि"त्ति विभक्तिव्यत्ययाद् द्वाभ्यामपि द्रष्टव्यम् । तत्रायमर्थः[भा.५२४९] थी पुरिस नालऽनाले सपक्ख परपक्ख सोयऽसोये य।
आगादम्मिउ कज्जे, केरेति सव्वेहि जतणाए। दृ-आगाढे कार्ये स्त्रिया वा पुरुषेण वा नालबद्धेन वा अनालबद्धेन वा स्वपक्षण वा परपक्षण वा शौचवादिना वाऽशौचवादिना वा सर्वैरपि यतनया कारयति ।। [भा.५२५०] पंथम्मि अपंथम्मिव, अन्नस्सऽसती सती वऽकुणमाणो।
अंतरियकंचुकादी, सच्चियजतनातुपुबत्ता॥ वृ-पथि अपथि वा वर्तमानाया अन्यस्याभावे यद्वा विद्यतेऽन्यः परंस भणितोऽपि न करोति ततःस्वयमेव कुर्वन् गोपालकञ्चुकादिभिरन्तरितः करोति । अत्र च सैवपूर्वोक्ता यतना मन्तव्या या तृतीयोद्देशके प्रथमसूत्रे ग्लानसंयत्याः प्रतिचरणे प्रतिपादिता॥
एवं तावदेकाकिनः साधोविधिरुक्तः । अथ गच्छे तमेवाह(मा.५२५१] गच्छम्मि पिता पुत्ता, भाता वा अजगोवनत्तू वा।
एतेसिं असतीए, तिविहा वि करेंति जयणाए। कृ-गच्छेवसतांयदितस्याः पितापुत्रीभ्रातावा आर्यकोवा' पितामहादि नप्तावा' पौत्रोऽस्ति ततः संयतीनामपरस्य वास्त्रीजनस्याभावे तैः कर्त्तव्यम् । एतेषां पितृप्रभृतीनामभावे 'त्रिविधा अपि' स्थविर-मध्यम-तरुणाः साधवः 'यतनया' गोपालकञ्चुकतिरोहिताः कुर्वन्ति। इदं गछे प्राप्ताया अभिहितम्, अथ पथि वर्तमानाया उच्यते[भा.५२५२] दोत्रिवि वयंतिपंथं, एक्तरा दोन्निवा न वचंती।
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
For
www.jainelibrary.org