________________
१७३
उद्देशकः ४, मूलं-११७, [भा. ५२२६] [भा.५२२६] अंधलगभत्त पस्थिव, किमिच्छ सेजऽन्न धुत्त वंचणता।
अंधलभत्तो देसो, पव्वयसंघाडणा हरणा ।। वृ.अन्धभक्तः कश्चित् पार्थिवः । स किमीप्सितं शय्या-ऽन्नादिदानं ददाति । धूर्तेन च तेषां वञ्चना । कथम् ? इत्याह-'अन्धलभक्तोऽमुको देशः समस्ति तत्र युष्मान् नयामः' इत्युक्त्वा पर्वते सङ्घाटना कृता, परस्परंलगयित्वा तत्र भ्रामिता इत्यर्थः । ततः 'हरणं तदीयं द्रव्यं हत्वा गत इत्यक्षरार्थ । भावार्थ पुनरयम्-अंधपुरं नगरं । तत्थ अनंधो राया। सोय अंधभत्तो तेन सभ काउं अंधलयाणं अग्गाहारो दिन्नो । तत्थ खाण-पाणाइए सुपरिग्गहिया सुस्सूसिजंता अच्छंति। तेसिं सुबहुं दच्वं अस्थि । अन्नया य एगेन धुत्तेण दिट्ठा । तओ ‘एए मुसामि'त्ति मिच्छोवयारेणं ते अतीव उवचरति । अत्रया तेन अंधलया भणिया-अम्हे अंधलगदासा, जत्थ अम्हे वसामो सो सव्वो विदेसो अंधलगभत्तो, राया य तत्थ अंधलाणं अम्मापियरं, तुब्भे एत्थ दुहिया, जइ इच्छह तो तत्थ नेमो । तेहिं इच्छियं । तओ रातो नीणेत्ता नाइदूरेण भणिया-इहऽस्थि चोरा, जइ मे किंचि अंतद्धणं अस्थि तो अप्पेह । तेहिं वीसंमेण अप्पियं । तओ तेन ते पुरिल्लं मग्गिल्लस्स लाइत्ता अन्नोन्लग्गा महंतं सिलं छिनटंकंडोंगरसमंभामिया भणिया य-पत्थरे गेण्हह, जो भे अल्लियइतं पहणेज्जाह, जइ भे कोइ भणेजा-'मुसिया केन वि अंधा डोंगरं भामिया' जाणह ते चोरे, तओ पहणिज्जाह । एवं भणित्ता पलामो । ते य गोवालमाईहिं दिट्ठा, भणंति य-मुट्ठा वरागा डोंगरं भामियाधुत्तेणं ।तओ एतेते चोर'तिकाउंपत्थरेखिवंति ढोयंच नदेति ॥सुवर्णकारदृष्टान्तमाह[भा.५२२७] लोभेण मोरगाणं, भच्चग! छेज्जेज्ज माहुते कन्ना ।
छादेमिणं तंबेणं, जति पत्तियसेन लोगस्स ॥ वृ-कश्चिद्वोद्रः सुवर्णकारेण भणितः, यथा-'मच्चक!' भागिनेय! “मोरगाणं" ति कुण्डलानां लोभेनमा 'ते' तव को छिद्येताम्, अतोयदि लोकस्य न प्रत्ययसेततः “ण"मित एतत् कुण्डलयुगलं ताप्रेण छादयाम्यहमित्यक्षरा । भावार्थस्त्वयम्- एगस्य वोद्दस्स जनसुवन्नघडियाणि कुंडलानि कन्नेसुसुवनकारेण दिट्ठाणि।तओतेन भनइ-भागिणेज्ज! अहंतवएतेएवं करेमिजहाएगानियस्स पंथे वचमाणस्स न कोइ हरइ, अन्नहा ते सुब्बलोभेण चोरेहिं कन्ना छेजेस्संति । तेन भणियं-एवं होउत्ति । कलाएण ते कुंडले घेत्तुं अन्ने सुवन्नरीरियामया कां दिन्ना, मणिओ अ-जणो भणिहिइकलाएण मुट्ठो वराओ, न य ते पत्तिज्जियव्वं । 'एवं' पडिवञ्जित्ता निग्गओ। लोगो जो जो पासइ सो सो भणइ-सुंदरा रीरिया । सो भणइ-सोवनिया एए, तुब्भे विसेसं न याणह ।। किञ्च[भा.५२२८] जो इत्थं भूतत्थो, तमहं जाणे कलायमामो य ।
बुग्गाहितो न जाणति, हितएहि हितं पिभन्नंतो॥ -योऽत्र कोऽपि 'भूतार्थः' परमार्थ तमहं जाने कलादमामकश्च जानाति । एवमसौ तेन सुवर्णकारेण व्युग्राहितो हितैः पुरुषैः हितमपि भण्यमानो न जानाति । ईशा व्युद्ग्राहणामूढा मन्तव्याः ।अज्ञानमूढादयस्तुसुगमत्वाद्भाष्यकृतान व्याख्याताः, अतएवास्माभिरगाथायामेव व्याख्याता इति । अथैषां मध्ये के मूढाः ? के वा व्युद्ग्राहिता? इति दर्शयन्नाह[भा.५२२९] रायकुमारो वणितो, एते मूढा कुय ते दो वि ।
बुग्गाहिया य दीवे, सेलंधल-भच्चए चेव ॥
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
w