________________
१७२
बृहत्कल्प-छेदसूत्रम् -३-४/११७ वृ-इदंगाथात्रयं गतार्थम् । नवरम्-"उभयचियत्तऽभिसेगे"त्ति 'उभयोरपि' देवी-कुमारयोः प्रीतिकरं तद् विषयसेवनम् । राज्याभिषेकेऽपि सआते तामसौ न मुञ्चति ।। [मा.५२२१] छोटूणऽनाहमडयं, झामित्तुंघरं पतिम्मि उपउत्थे।
धुत्त हरणुज्झ पति अद्विगंग कहितेय सद्दहणा।। वृ-द्वितीयगाथायाम्-“धुत्तहरणुज्झ"त्तिधूर्तेन तस्या वणिग्भार्यायाअपहरणम्। तस्या अपि पतिमुज्झित्वा गङ्गातटे गमनम्॥ [भा.५२२२] सेनावतिस्स सरिसो, वणितो गामिल्लतो निओ पल्लिं ।
नाहं ति रणपिसाई, घरे वि दट्टो त्ति नेच्छंति ॥ वृ-तृतीयगाथायाम्-"नाहंति" इत्यादि, महत्तरेण 'नाहंसेनापतिः' इत्युक्तेचौराश्चिन्तयन्तिएष रणपिशाचकीतेनैवं वक्ति।गृहेऽपि गतंतमहत्तरंतेग्रामेयकाः 'दग्धः' इति कृत्वा नेच्छन्ति सङ्ग्रहीतुम् ।। व्याख्यातो मूढः । सम्प्रति व्युद्ग्राहितं व्याचिख्यासुर्दीपजातष्टान्तमाह[भा.५२२३] पोतविवत्ती आवनसत्त फलएण गाहिया दीवं।
सुतजम्म वष्टि भोगा, वुग्गाहण नाववणियाऽऽया॥ वृ- एगो वणितो । तस्स भज्जा अईव इट्टा । सो वाणिज्जेण गंतुकामोतं आपुच्छति । तीए भणियं-अहं पि आगच्छामि । तेन सा नीता । सा गुब्विणी ।समुद्दमझे विनटुं जाणवतं । सा फलगं विलग्गाअंतरदीवेपत्ता। तत्थेव पसूता दारगं । सो वणिओ समुद्दे मओ।सा महिला तम्मि चेवदारएसंपलग्गा।ताए सो वुग्गाहितो-जइमाणुस पिच्छिज्जासितोनासेन्जासि, तेमानुसरूवेण रक्खसा । अत्रया दुव्वायहयपोएण वाणिया आगया। ते दटुं सो नासेइ । तेहिं नायं वुग्गाहिओ केणावि।कह वि अल्लीणोपुच्छिओ सव्वं कहेइ । तेहिं बहुसो पन्नविओ-एवं महापवं, परिचयाहि। तहा विनोपरिचयति ॥अथाक्षरार्थः-'पोतः' प्रवहणं तस्य विपत्ति।आपनसत्त्वाचसा फलकेन द्वीपं ग्राहिता । सुतस्य जन्म वृद्धिश्चाभवत्, भोगांश्च तेन सह भोक्तुंमारब्धा । व्युद्ग्राहणकं च कृतम्। नौवणिजश्च चिरादायाताः। एवंविधा व्युद्ग्राहिताःप्रज्ञापनाया अयोग्याः॥तथा चाह[भा.५२२४] पुचि बुग्गाहिया, केई, नरा पंडियमानिनो।
निच्छंति कारणं किंची, दीवजाते जहा नरे॥ वृ-पूर्वं व्युद्ग्राहिताः केचिद् नराः पण्डितमानिनो नेच्छन्तिकारणं किञ्चित् श्रोतुमितिशेषः, द्वीपजातो यथा नरः॥ अथ पञ्चशैलष्टान्तमाह[भा.५२२५] चंपा अनंगसेनो, पंचऽच्छर थेर नयन दुम वलए।
विहपास नयन सावग, इंगिनिमरणे य उववातो॥ कृ. चम्पायामनगसेनः सुवर्णकारः, कुमारनन्दीति तस्य नामान्तरम् । तस्य च पञ्चशैलद्वीपवास्तव्याभ्यामप्सरोभ्यां व्युद्ग्राहितस्य स्थविरेण तत्र नयनम् । 'द्रुमश्च वटवृक्षोऽपान्तरालेष्टः तत्राऽऽरोहणम् ।स्थविरस्य वलये आवर्ते गत्वामरणम्। 'विहपासति विहगाः' भारण्डनामानः पक्षिणस्तेषां दर्शनम् ।तैः पञ्चशैलद्वीपेनयनम्। हास-प्रहासाभ्यां भूय इहानीतस्य श्रावकेणच बहुतरंप्रज्ञाप्यमानस्य तस्येगिनीमरणप्रतिपत्ति।ततः पञ्चशैलद्वीपेउपपात इत्यक्षरार्थः। कथानकं तु सुप्रतीतं बहुविस्तरं चेति कृत्वा न लिख्यते ॥अन्धदृष्टान्तमाहJain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org