________________
१००
बृहत्कल्प-छेदसूत्रम् -३-३/११०
एतेसिं नाणत्तं, वोच्छामि अहानुपुबीए॥ कृ.अजिका सार्थ सेना संवर्त इति चतुर्विधं चलं क्षेत्रम् । एतेषां चतुर्णामपि नानात्वं वक्ष्यामि यथाऽऽनुपूक् ।। प्रतिज्ञातमेव करोति[भा.४८६०] जेनोग्गहिता वइगा, पमाण तूह दुह भंडि परिभोगे।
समवइग पुव्व उग्गह, साहारण जंच नीसाए । वृ-येन साधुना सा व्रजिका पूर्वमवगृहीता स वजिकावग्रहस्य स्वामी भवति । तस्य च व्रजिकावग्रहस्य किंप्रमाणम् ? इतिचिन्तायां चरितुंब्रजन्ति तावान् व्रजिकाया अवग्रहः; अपरो ब्रवीति-"तूहं"ति तीर्थ जलपानस्थानमित्येकोऽर्थः, तत्र जलपानार्थं गावो यावद् गच्छन्ति; अन्यः प्राह-"दुह"त्ति यत्रोपस्थाने गावो दुह्यन्ते । आचार्य प्राह-त्रयोऽप्येतेऽनादेशाः, अयंतु समीचीन आदेश:-"भंडजि परिभोगे"त्ति यावति भूभागे 'भण्डिकाः'गन्त्रयस्तिष्ठन्ति यावच्च व्रजिकायाः समीपे गोभि परिभुक्तम्, एवाद् अजिकावग्रहस्य प्रमाणं मन्तव्यम् । तत्र च यदि समकं द्वौ साधुववेकस्यां जिकायां स्थितौ तदा साधारणा सा जिका ! अथैकः पूर्वं स्थितो द्वितीयस्तु वजिकान्तरेण समं पश्चादायातस्ततः पूर्वस्यावग्रहो भवति । अथ परस्परनिश्रया स्थितास्ततः साधारणं तत् क्षेत्रम् । यस्याश्च वजिकाया निश्रया द्वितीया वजिका स्थिता तस्यां ये साधवस्तेषामवग्रह आभवतीति सङ्ग्रहगाथासमासार्थः ।। अथैनामेव विवरीषुरनादेशत्रयं निरस्याचार्यमतं तावद् विभावयति[भा.४८६१]न गोयरो नेव य गोणिपानं, नोवट्ठ दुझंति व जत्थ गावो।
अमत्य गोणादिसुजत्थ खुनं, स उग्गहो सेसमनुग्गहो तु॥ दु-न 'गोचरः' गवां चारिस्थानं नैव च गवां यत्र पानं न वा यत्रोपस्थाने गावो दुह्यन्ते किन्तु व्रजिकाया अभ्यासे गवादिभिर्यत्र क्षुत्रं आदिशब्दाद्गन्त्रीभिश्चयावदाक्रान्तं तावानवग्रहः शेषं तु' गोचरादिस्थानं सर्वमप्यनवग्रहः॥ [भा.४८६२] जइ समगं दो वइगा, ठिता तु साधारणं ततो खेत्तं ।
अन्नवइगाए सहिता, तत्थेवऽन्ने ठिता अपभू ।। वृ-यदि समकमेकस्यां जिकायां द्वौ गच्छौ स्थितौ ततः साधारणंतत् क्षेत्रम् । अथ काचिद् व्रजिका पूर्व साधुभिरवगृहीता तत्रान्ये साधवो अन्यया वजिकया सहिताः पश्चादागताः तत्रैव व्रजिकायां स्थितास्तदा ते पश्चादागता अप्रभवः, पूर्वस्थिता एव स्वामिन इति । [भा.४८६३] अन्नोन्नं नीसाए, ठिताण साहारणं तु दोण्हं पि ।
नीसहिताए अपभू, तत्थ व अन्नत्य व वसंता ॥ वृ-अथ पूर्वस्थिताः पश्चादागताश्च अन्योन्यं' परस्परं निश्रया स्थितास्ततस्तेषां द्वयेषामपि साधारणं क्षेत्रम् । अथ पूर्वस्या ब्रजिकाया निश्रया स्थितायामागन्तुकवजिकायां ये साधवो वर्तन्ते ते तत्र वाऽन्यत्र वा वसन्तोऽवग्रहस्य 'अप्रभवः' न स्वामिनः॥
अथ किमर्थमन्यस्या वजिकाया निश्रां सा व्रजिका प्रतिपद्यते? उच्यते[भा.४८६४] दुग्गट्ठिए वीरइहिट्ठिए वा, कते निवाणे व ठिएहि पुव्वं । __ भएण तोयस्स व कारणेणं, ठायंतगाणं खलु होइ निस्सा ।।
For Private & Personal Use Only
Jain Education International
www.jainelibrary.org