________________
उद्देशकः ३, मूलं-१०७, [भा. ४७७७]. वाऽसौ 'वितीर्ण' अनुज्ञातः? इति । अनेन सम्बन्धेनायातस्यास्य व्याख्या-"से" तस्य निर्ग्रन्थस्य 'वास्तुषु' गृहेषु 'व्यापृतेषु व्यापारयुक्तेषुवहमानकेष्वित्यर्थ 'व्याकृतेषु दायादादिभिर्विभक्तेषु 'परपरिगृहीतेषु अन्यवंशीयैरधिष्ठितेषु भिक्षुभावस्यार्थाय भिक्षुभावो नाम-ज्ञान-दर्शन-चारित्राणि तृतीयव्रतादिकंवा, तत्रैव भिक्षुशब्दस्य परमार्थत्वेन रूढत्वात्, सभिक्षुभावः परिपूर्णो भूयादित्येवमर्थं ये साधवः पश्चादागच्छन्ति तैर्द्वितीयमपि वारमवग्रहोऽनुज्ञापयितव्यः स्याद् 'यथालन्दमपि' जघन्यलन्दमात्रमपि कालमवग्रहे तत्रावस्थान इति सूत्रार्थ ।। अथ भाष्यविस्तरः[भा.४७७८] अणवट्ठिया तर्हि होंति उग्गहा रायमादिणो चउरो।
पासाणम्मि व लेहा, जा तित्थं ताव सक्कस्स ।। वृ. इह देवेन्द्रावग्रहादयः पञ्चावग्रहाः, 'तत्र' तेषां पञ्चानां मध्ये 'राजादयः' राजगृहपतिसागारिक-साधर्मिकसम्बन्धिनश्चत्वारोऽवग्रहाअनवस्थिता भवन्ति, भूयोभूयः परावर्तन्त इत्यर्थः । शक्रस्य पुनरवग्रहः पाषाण इव रेखा यावत् तीर्थं तावदेकवारमनुज्ञापितः सन्नुनुवर्तते। अथयदुक्तम् “इदानिराउग्गहमग्गणा उ, केणं विदिनोसकया कहंव"त्ति तदेतन्निर्वाहयितुमाह[भा.४७७९] सोऊण भरहराया, सव्विड्डी आगतो जिनसगासं।
वंदिय नमंसिया नं, भत्तेण निमंतणं कुणइ । वृ-अष्टापदे समवसृतं श्रीऋषभस्वामिनं श्रुत्वा भरतराजः साधूनामर्थाय पञ्च शकटशतानि भक्त-पनभृतानि गहीत्वा सर्वर्धया जिनसकाशमागतः।ततोभगवन्तं वन्दित्वा' स्तुत्वा 'नमस्कृत्य शरसा प्रणम्य भक्तेन साधूनां निमन्त्रणं करोति ॥भगवानाह[भा.४७८०] पीलाकरं वताणं, एयं अम्हं न कप्पए घेत्तुं।
अणवलं निरुवहयं, भुंजंति य साहुणो भिक्खं । वृ-आधाकर्मा-ऽभ्याहृत-राजपिण्डदोषदुष्टतया व्रतानांपीडाकरमेतदस्माकम्, अतोन कल्पते ग्रहीतुम् । यतः 'अनवद्यां' प्राशुकां 'निरुपहताम्' एषणीयां साधवो भिक्षां भुञ्जते, नाप्राशुकामनेषणीयां वा ।। [भा.४७८१] तंवयणं सोऊणं, महता दुक्खेण अदितो भरहो।
समणा अनुग्गहं मे, न करिति अहो ! अहंचत्तो॥ कृतद्' अनन्तरोक्तं वचनं श्रुत्वा भरतो महता मानसिकेन दुःखेनार्दितः सञ्जज्ञे ! कथम्? इत्याह-अमी श्रमणाः 'मे' ममानुग्रहं न कुर्वन्ति, अहो ! अहमेभिस्त्यक्त इति ।। [भा.४७८२] नाऊण तस्स भावं, देवेंदो तस्स जाणणढाए।
चंदिय नमसया नं, पंचविहं उग्गहं पुच्छे।। ज्ञात्वा तस्य' भरतस्य भावं' विषादात्मकंतस्यैवचावग्रहस्वरूपज्ञापनार्थभगवन्तं वन्दित्वा नमस्कृत्य च नमिति वाक्यालझारे पञ्चविधमवग्रहं पृच्छति ॥ ततश्च[भा.४७८३] अट्ठावयम्मि सेले, आदिकरो केवली अमियनाणी ।
सक्कस्स य भरहस्स य, उग्गहपुच्छं परिकहेइ ।। वृ-अष्टापदे शैले आदिकरः केवली अमितज्ञानी शक्रस्य च भरतस्य च पुरतोऽवग्रहपृच्छां परिकथयति । तद्यथा
For Private & Personal Use Only
Jain Education International
www.jainelibrary.org