________________
७०
बृहत्कल्प-छेदसूत्रम् -३-३/१०४ वृ-इतरे नाम-येषांसमीपेप्रेष्यतेयदि तेन प्रतीच्छन्ति तदा चतुर्गुरुकाः, यच्च ते शैक्षव्यापृताः प्राप्नुवन्ति तनिष्पन्नं तेषामप्रतीच्छतां प्रायश्चित्तम् । किं पुनस्तद् यत् ते प्राप्नुवन्ति ? इत्याहतदेव पूर्वभणितं परितापन-शैक्षभङ्गादिकमत्र दोषजातं मन्तव्यम् । किमुक्तं भवति?. ग्लानोऽप्रतिचर्यमाणः परिताप्येत, शैक्षो वैयावृत्येऽविधीयमानेप्रतिभज्येत, आदिशब्दाद्ग्लानस्य मरणं वा भवेत् ॥ [भा.४७१५] संखडिए वा अट्ठा, अमुंडियं मुंडियं व पेसंती।
वयमाणे एग संघाए यछप्पेए न लमंति।। वृ-सङ्खडि-प्रकरणं तस्या वाऽर्थाय मनोज्ञाहारलम्पटतया छापि ग्रामे व्रजन्तःसागारिकमिति कृत्वा शैक्षममुण्डितं मुण्डितं वा प्रेषयन्ति। तत्रापि “वयमाणि"त्ति एकाकितयाप्रेषणेनएकसाधुना साटकेन च षट् प्रकारा भवन्ति । एतैः षड्भिरपि प्रेषयन्तो न लभन्ते । इदमेव व्याख्याति[भा.४७१६} होहिंति नवग्गाई, आवाह-विवाह-पव्वयमहादी।
सेहस्स य सागरियं, विद्दाहिति मा व पेसिति ॥ -इह शैक्षः केषाञ्चिदुपस्थितः, तत्रच आवाह-विवाह-पर्वतमहादीनिप्रकरणानि नवाग्राणि प्रत्यासन्नानि भविष्यन्ति।आवाहः-वध्वा वरगृहानयनम्, विवाहः-पाणिग्रहणम्, पर्वतमहःप्रतीतः, आदिशब्दात् तडाग-नदीमहादिपरिग्रहः। शैक्षस्य च तत्र 'सागारिकम् उत्प्रव्राजनभयम्, यद्वा यद्येष शैक्षोऽत्रस्थास्यतितदा सङ्घडिभोजनगृद्धः 'माविद्रास्यति' मा विनश्यति, यदि च वयमनेनैव सह गच्छामस्ततः सङ्खडेः स्फिटामः अत एनमन्यत्र प्रेषयाम इति विचिन्त्य षड्भिः प्रकारैस्तं प्रेषयन्ति न च लभन्ते, येषामन्तिके प्रेषयन्ति तेषामेवासावाभवतीति ।गतं प्रतिषिद्धे व्रजति कथंकल्पोविधीयते?' इति द्वारम्।सम्प्रति सङ्गारदत्ते कथं कल्पोविधीयते?' इति द्वारमाहमा.४७१७] . गिहियाणं संगारो, संगारं संजते करेमाणे ।
अनुमोयति सो हिंस, पव्वाचितोजेन तस्सेव ॥ वृ-गृहिणांसम्बन्धीयः 'सहारः' 'युष्मदन्तिकेऽस्माभिरियतः कालादूर्द्धव प्रव्रज्या ग्रहीतव्या' इति सङ्केतस्तंप्रतीच्छन् संयतःस्वयंचतैः सार्द्ध सङ्गार' 'अहममुष्मिदिने युष्मान्प्रव्राजयिष्यामि' इति लक्षणं कुर्वन् 'हिंसा' यावदसौन प्रव्रजति तावन्तंकालंषट्कायविराधनालक्षणामनुमोदयति। सच शैक्षस्तंप्रति विपरिणतो येन प्रवाजितस्तस्यैवाभवतिन सङ्केतदायिन इति॥किञ्च[भा.४७१८] विपरिणमइ सयं वा, परओ ओसन्न अन्नतित्थी वा ।
मोत्तुं वासावासं, न होइ संगारतो इहरा ।। वृ-सङ्केतकरणानन्तरं स शैक्षः स्वयं वा विपरिणमति, 'परतो वा' परेण-स्वजनादिना स विपरिणाम्येत, अवसत्रविहारिषु वा प्रव्रजेत्, अन्यतीर्थिको वा भवेत्। अतो वर्षावासं मुक्त्वा 'इतरथा' पुष्टालम्बनं विना सङ्गारोन प्रतीच्छनीयो न वा कर्तव्यः ।।
किमर्थं पुनः सङ्गारमसौ करोति? इत्याह[भा.४७१९] संखडि सन्नाया वा, खित्तं मोत्तव्ययं व मा होजा ।
एएहिं कारणेहिं, संगार करेंते चउगुरुगा। वृ- सङ्खडिस्तत्र ग्रामे उपस्थितानां परिहर्तुं न शक्नोति, सज्ञातका वा तस्य तत्र
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
___www.jainelibrary.org