________________
७१
उद्देशकः३, मूलं-१०४, [भा. ४७१९] भूयांसस्तेषामाग्रहात्तदानीं न शक्नोति गन्तुम, क्षेत्रं वातदतीवस्निग्ध-मधुराहारादिलाभसम्पन्न शैक्षस्य च तत्र सागारिकम् अतस्तद् मोक्तव्यम् मा भूत्, ‘एतैः' एवमादिभि कारणैः शैक्षस्य सङ्गारं यः करोति तस्य चतुर्गुरु ।। अथ गृहस्था किमर्थं सङ्गारं कुर्वन्ति ? इत्याह[भा.४७२०] रिण वाहिं मोक्खेउं, कुडुंबवित्तिं वऽतिच्छिते गिम्हे ।
एमादिअनाउत्ते, करिति गिहिणो उ संगारं॥ वृ-ऋणं वा व्याधिं वा 'मोक्षयितुम्' अपनेतुम्, कुटुम्बस्य वा पश्चानिर्वहणयोग्यां वृत्तिं सम्पादयितुम्, यद्वा ग्रीष्मस्तदानीमतिक्रान्तोवर्षावासआयातः, एवमादिभिकारणैःअनायुक्तेअक्षणिकतायां गृहिणःसङ्गारं कुर्वन्ति॥अथ द्वितीयपदेन सारे प्रतीष्यमाणेआभाव्यविधिमाह[भा.४७२१] अगविट्ठो मित्ति अहं, लब्मति असढेहि विप्परिणतो वि।
चोयंतऽप्पाहेंति व, ते वियनं अंतरा गंतुं॥ वृ-सङ्गारेकृते यदि 'अशटैः' ग्लानादिकार्यव्यापृतैः स शैक्षो नगवेषितस्तदाऽसौ अगवेषितः' 'नैकमपि वारमहममीभिर्गवेषितः' इति बुध्या विपरिणतोऽपि लभ्यते, तेषामेवाभवतीत्यर्थ; परंतेऽपि साधवस्तमन्तराऽन्तरा गत्वा 'नोदयन्ति' सङ्केतस्मारणापुरस्सरं शिक्षयन्ति, अथ स्वयं गन्तुंन प्रभवन्ति ततः “अप्पाहेति" सन्देशं तस्य प्रेषयन्ति ।। [भा.४७२२] एवं खलु अच्छित्रे, छिन्ने वेला तहेव दिवसेहिं ।
वेला पुनमपुत्रे, वाघाए होइ चउभंगो॥ ४एवंतावद् 'अच्छिन्ने अनियतेसङ्गारे विधिरुक्तः, यस्तुछिन्त्रः सङ्गारस्तत्रविधिरभिधीयतेछिनो नाम-क्षेत्रतः कालतश्च प्रतिनियतः । क्षेत्रतो ग्राम-वनखण्डादौ प्रव्रज्यादानार्थं भवद्भिः समागन्तव्यम्, कालतो वेलया दिवसांसैश्च प्रतिनियतैः। तत्र च “वेला पुत्रमपुग्ने"त्ति वेलया उपलक्षणत्वाद् दिवसैश्च पूर्णेऽपूर्णे वा सङ्गारकाले व्याघातो भवेत्, तत्र चेयं चतुर्भङ्गी-कालः पूर्णो निव्यार्घातं च प्राप्ताः, कालः पूर्ण परं व्याघातः सञ्जातः, कालोऽद्याप्यपूर्ण परं निव्याघति तत्रप्राप्ताः, कालोऽप्यपूर्णोव्याघातोऽपिजातइति४।अथवा अन्यथाचतुर्भङ्गी-संयतस्यव्याघातो न गृहस्थस्य, गृहस्थस्य व्याघातो न संयतस्य, द्वयोरपि व्याघातः, द्वयोरपि न व्याघातः॥
तत्र संयतस्य व्याघाते विधिमाह[भा.४७२३] मंदट्ठिगा ते तहियं च पत्तो, जति मन्नतेते य सढा न होति।
सो लब्भती अन्नगतो विताहे, दप्पट्ठिया जे न उ ते लभंती ।। वृ-यत्र ग्रामादौ सङ्केतः कृत आसीत् तत्र स शैक्षः प्राप्तः साधवस्तु न प्राप्ताः, ततो यद्येवं मन्यते-मन्दार्थिनस्ते मद्विषये, मन्दप्रयोजना अत एव नायाताः' इति बुध्धा विपरिणतः, तेच साधवो यदि 'शठाः' वजिकादिप्रतिबन्धयुक्ता न भवन्ति, ग्लानादिकार्यव्यापृततया नायाता इति भावः ततः सशैक्षः अन्यगतोऽपि' अन्यमाचार्यमभ्युपगतोऽपि तैः साधुभिर्लभ्यते। ये तु दर्पतः स्थितास्ते नैव तं लभन्ते, येन प्रव्राजितस्तस्यैवासौ शिष्य इति ।। [भा.४७२४ पंथे धम्मकहिस्सा, उपसंतो अंतरा उ अन्नस्स।
अभिधारितो तस्स उ, इयरं पुन जो उ पवावे ॥ वृ-यद्यसौ येन साधुना सङ्केतो दत्तस्तदभिमुखंप्रस्थितः पथि गच्छन् अन्तराऽन्यस्य धर्मकथिनः
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org