________________
३६
बृहत्कल्प-छेदसूत्रम् -३-३/९७ [भा.४५५२] लोगपगतो निवेवा, अहवण रायादिदिक्खितो होना।
खित्तं विहमादि अभावियं व कालो यऽनाकालो। वृ- यद्वा 'लोकप्रकृतः' बहुलोकसम्मतः, “नृपप्रकृतो वा धर्मकथादिलब्धिसम्पन्नतया राजबहुमतः, “अहवण"त्ति अथवा राजादिदीक्षितोऽसौ शैलकाचार्यादिवद्, एवंविधः पुरुष इह प्रतिपत्तव्यः।क्षेत्रं नामविहादिकमभावितं वा । विहं-कान्तारम्, आदिशब्दात् प्रत्यनीकाधुपद्रवयुक्तम्,तत्र वर्तमानानांसाधूनामसावुपग्रहं करोति । 'अभावितंनाम' संविग्नसाधुविषयश्रद्धाविकलम्, पार्श्वस्थादिभावितमित्यर्थः, तत्र तेषामनुवृत्तिं विदधानः स्थातव्यम् । कालश्च "अनागालो"दुष्काल उच्यते, तत्र साधूनांवपिनं करोति। एवंपरिवारादीनि कारणानि विज्ञाय कृतिकर्म विधेयम् ।।
आगमग्रहणेन च द्वारगाथायां दर्शन-ज्ञानादिको भावः सूचितः, अतस्तमङ्गीकृत्यविधिमाह[भा.४५५३] दंसण-नाण-चरितं, तव-विनयं जत्थ जत्तियं जाणे ।
जिनपन्नत्तं भत्तीइ पूयए तं तहिं भावं ॥ वृ- दर्शनं च-निशङ्कितादिगुणोपेतं सम्यक्त्वं ज्ञानं च-आचारादि श्रुतं चारित्रं चमूलोत्तरगुणानुपालनात्मकं दर्शन-ज्ञान-चारित्रम्, द्वन्द्वैकवद्भावः। एवंतपश्च-अनशनादि विनयश्च अभ्युत्थानादि तपो-विनयम् । एतद् दर्शनादि 'यत्र' पार्श्वस्थादौ पुरुषे 'यावद्' यत्परिमाणं स्वल्पं बहु वा जानीयात् तत्र तमेव भावं जिनप्रज्ञप्तं स्वचेतसि व्यवस्थाप्य तावत्यैव भक्त्या' कृतिकर्मादिलक्षणया पूजयेत् ॥
मू. (९८) नो कम्पति निग्गंधाण वा निग्गंधीण वा अंतरगिहसि चिट्टित्तए वा निसीयत्तए वा जाव काउस्सग्गं वा ठाणं ठाइत्तए । अह पुन एवं जाणिज्जा-वाहिए जराजुन्ने तवस्सी दुब्बले किलंते मुच्छिन्न वा पवडिज वा, एवं से कप्पइ अंतरगिहंसि चिट्टित्तए वा जाव ठाणं ठाइत्तए। [भा.४५५४] राइनिओ य अहिंगतो, स चाव थेरो अनंतरे सुत्ते।
तस्संतराणि कप्पंति चिट्ठणादीणि संबंधो॥ वृ-वस्त्रपरिभाजनसूत्रादारभ्य पूर्वसूत्रेषु 'रात्निकोऽधिकृतः' रत्नाधिकस्याधिकारोऽनुवर्तते। 'सचापि' रात्निकः कृतिकर्मसूत्रादनन्तरस्मिन् सूत्रेशय्यासंस्तारकविषये स्थविरः' षष्टिवर्षपर्याय उक्तः। उपलक्षणमिदम्,तेन ग्लानस्तपस्वीचयःपूर्वरालिकतया व्याख्यातः सोऽप्यत्राधिक्रियते। 'तस्य च' स्थविरादेः 'आन्तराणि' गृहद्वयान्तरालभावीनि स्थानादीनि कर्तुं कल्पन्ते, न शेषस्य तरुणादेः समर्थशरीरस्येत्येतदत्र सूत्रे प्रतिपाद्यते । अनेन सम्बन्धेनायातस्यास्य व्याख्या-नो कल्पते निर्ग्रन्थानां वा निर्ग्रन्थीनां वा 'अन्तरगृहे' गृहस्य गृहयोर्वा अन्तराले, राजदन्तादित्वाद् आर्षत्वाद् वा अन्तरशब्दस्य पूर्वनिपातः, स्थातुं वा निषत्तुं वा; यावत्करणात् त्वग्वर्तयितुं वा निद्रायितुं वा प्रचलायितुं वा, अशनं वा पानं वा स्वादिमं वा स्वादिमं वा (आहारं] आहर्तुम्, उच्चारं वा प्रश्रवणं वा खेलं वा सिझानं वा परिष्ठापयितुम्, स्वाध्यायं वा कर्तुम्, ध्यानं वाध्यातुम्, "काउस्सगं" ति कायोत्सर्गलक्षणं वा स्थानं 'स्थातुं' कर्तुम् । सूत्रेणैवापवादं दर्शयति-अथ पुनरेवं जानीयात् “वाहिए" इत्यादि 'व्याधितः' ग्लाः 'जराजीर्णः' स्थविरः 'तपस्वी' क्षपकः 'दुर्बलः' ग्लानत्वादधुनैवोत्थितोऽसमर्थशरीरः, एतेषां मध्यादन्यतमस्तपसा भिक्षापर्यटनेन वा
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org