________________
उद्देशक : ३, मूलं-९५, [भा. ४३३९]
४७९ वृद्धा, 'भिक्षुणी' प्रतीता, 'क्षुल्लीका' बाला । एतासां पञ्चानामपि ग्रहणम् ‘इदम्' अनन्तरमेव 'संयोगगमं' संयोगतोऽनेकप्रकारं वक्ष्यामि ॥
यथाप्रतिज्ञातमेवाह[भा.४३४०] सव्वा वि तारणिज्जा, संदेहाओ परक्कमे संते।
एकेक अवणिज्जा, जा गणिणी तत्थिमो भेदो। [भा.४३४१] तरु निष्पन्न परिवारा, सलद्धिया जा य होइ अब्बासे ।
अभिसेगाए चउरो, सेसाणं पंच चेव गमा॥ वृ-इदं गाथाद्वयं साधुगतगाथाद्वयमिव व्याख्येयम् ।। परःप्रेरयन्नाह[भा.४३४२] बाला यवुवा य अजंगमा य, लोगे वि एते अनुकंपणिज्जा ।
सव्वानुकंपाए समुज्जएहि, विवजओऽयं कहमीहितो मे॥ वृ-बालाश्च वृद्धाश्चाजङ्गमाश्चेति लोकेऽपितावदेतेऽनुकम्पनीया इष्यन्ते, अतः सर्वेषामपि निर्विशेषमनुकम्पायांसमुद्यतैः कथमयं "भे" भवद्भिः विपर्ययः' वैपरीत्यम् 'ईहितम् अङ्गकृतम्? यदेवंबाल-स्थविरौपरित्यज्य आचार्यादयो निस्तार्यन्ते, वृद्धं वाऽजकममाचार्यविमुच्यतरुणस्तार्यते॥पर एव प्रत्युत्तरमाशय परिहरन्नाह[भा.४३४] जइ बुद्धी चिरजीवी, तरुणो थेरो य अप्पसेसाऊ।
सोवक्कमम्मि देहे, एयं पि न जुज्जए वोत्तं ॥ -'यदि' इति अथशब्दार्थे, अथैव भवतांबुद्धि स्यात्-'चिरजीवी' प्रभूतवर्षजीवितस्तरुणः, स्थविरः पुनः 'अल्पशेषायुः' स्तोकावशेषायुष्कः, अतः स्थविरं विमुच्य तरुणं तारयामः, एतदप्यसमीचीनम्। कुतः? इत्याह- सोपक्रमे अध्यवसान-निमित्तादिभिरायुष्कोपक्रमकारणैः सप्रत्यपाये देहे सति 'एतदपि' चिरजीवितादिकं वक्तुं न युज्यते॥ [भा.४३४] अवि यहु असहू थेरो, पयरेजियरो कदाइ संदेहं ।
ओरालमिदं बलवं, जंघेथइ मुच्चई अबलो।। -'अपिच' इत्यभ्युचये, 'हुः' निश्चये।स्थविरोवृद्धत्वादेव असहिष्णुः नतरीतुं शक्नोति, 'इतरस्तु' तरुणः समर्थतया कदाचित् स्यमेव 'सन्देहम् उदकवाहकहरणरूपंप्राणसन्देहकारणं प्रतरेत्, अतः 'उदारं परिस्थूरम् इदं' भवदीयं वचनम्-यद् बलवान्' तरुणो गृह्यते अवलस्तु' स्थविरो मुच्यते॥
इत्थं परेणोक्ते सूरिराह[भा.४३४५] आय-परे उवगिण्हइइ, तरुणो थेरो उ तत्थ भयणिजो।
अनुक्कमे वि थेवो, चिट्ठइ कालो उथेरस्स। वृतरुण आचार्यादरपूर्वसूत्रा-ऽर्थग्रहण-तपःकर्मकरणादिना वस्त्र-पात्रादिसम्पादन. सूत्रार्थप्रदानादिनावाऽऽत्मानं परांश्चोपगृह्णाति।स्थविरस्तु तत्राऽऽत्म-परोपग्रहकरणे भजनीयः, कदाचित्तं कर्तुसमर्थकदाचिञ्च नेति भावः । तथा अनुपक्रमेऽपि आयुष उपक्रममन्तरेणापि स्थविरस्य स्तोक एव कालोऽवशेषस्तिष्ठति, तरुणस्य तु सोपक्रमायुषोऽपि स्तोको वा भवेद् द्राधीयान् वा, ततः “सोवक्कमम्मि देहे" इत्यादि त्वदुक्तं यत्किञ्चि देतत् ॥
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org