________________
निशीथ-छेदसूत्रम् -३-१५/९१६
धू-सचित्तपइद्वितं अचित्तं फलं जइ गेण्हति तो मासलहुं, अचित्तेजत्तिया “गासा" करेति तत्तिया चेव मासलहु । जति पुण सचित्ते अचित्ते वा पतिट्टितं सचित्तं गेण्हति तो चउलहुगा, तत्त विजत्तिया गासा करेति तत्तिया चउलहू ।एवं परित्ते।अनंते एतेचेव गुरुगा पच्छित्ता। भूमिहितो रुक्खट्टियं गेण्हंतो एवं भणितो, एत्थ विदितु संकाभोतिगादी सव्वेदोसा ।तिविहपरिगहे दोसा यवतस्स यजे दोसा जाव आराममोल्लकीए त्ति सव्वं भाणियव्वं ।। [भा.४७६७] एमेव यसच्चिते, छुभणा आरुभणा य पडणाय ।
जंएत्थं नाणत्तं, तमहं वोच्छं समासेणं ॥ धू- प्रथमपातो गतार्थः । छुभणा, आरुभणा, पडणा य तिन्नि वि मूलदारा उवण्णत्था । पच्छद्धं कंठं। [भा.४७६८] तं सच्चित्तं दुविहं, पडियापडियं पुणो परित्तितरं ।
पडियासति यऽपावेंते, छुब्मति कट्टातिए उवरि ।। चू-पुव्वद्धंगतार्थं । एत्थ “सचित्त" मितिमूलदारंगतं। इदानि “छुभण"त्ति- “पडियासति" पच्छद्धं । भूमिपडिया पलंबस्स असति भूमिट्टितो रुक्खट्टितं पलंबादि जाहे न पावति ताहे पलंबपाडणट्ठा कट्ठादी उवरि छुब्मति । तं कट्ठमादी ठावेंतस्स । छुभमाणस्स विङ्क॥ [भा.१७६९] छुहमाणे पंचकिरिया, पुढवीमादी तसेसुतिसु चरिमं ।
तं काय परिचयती, आवडणे अप्पगं चेव ।। चू-तंकट्ठमादिखिवमाणोपंचकिरियाहिंपुट्टो,तंजहा-कातियाएअधिकरणियाए पादोसियाए परितावणियाए पाणातिवातकिरियाए य । संपत्तीओ वा मा वा होउ तहावि पंचकिरिओ । पुढविकायादिसु तसावसाणेसु य जीवेसु संघटाए परितावणए उद्दवणाए । एतेसु तितु ठाणेसु मासादी आढत्तं मूलं पावति, तिसु पंचिंदिएसु चरिमं भवति, कट्ठादि खिवंतो तंवणस्सतिकायं परिचयति, सोय लगुडादी "आवडणे"त्ति-पचुफिड़ियणियत्तो अप्पणो चेव आपति, एत्थ आयविराधना ॥ कहं पुण तत्थ छक्कायविराधना? उच्यते[भा.४७७०] पावते पत्तम्मिय, पुणो पडते य भूमिपत्ते य।
रय-वास-विजुमादी, वात-फले मच्छिगादी तसे ॥ चू-पावंति त्ति-हत्थमुत्तं जाव रुक्खं न पावति एत्थं अंतरा तं पावंतं-गच्छंतमित्यर्थः । छण्हं कायाणं विराहकं । “पत्तम्मि" यरुखंजता पत्तंएस्थविछक्काया, पुणो पडतंछक्काए विराधेति, भूमिपडिए विछक्काया।
कहं ? उच्यते - एतेसु चउसु वि ठाणेसु इमे छक्काया संभवंति, “रओ"ति - पुढवि, वासे पडते उदगं विज्जुम्मि अगनिकाए विराहेति, वाउकायं विराहेति, रुक्खे “पलंबा" आहणंतस्स वणस्सती, तसा नच्छिगादिगा संभवति ।। एयचेव पुणो फुडतरं दरिसिजति[भा.४७७१] रय-खोल्लमादिसु मही, वासोसा उदग अग्गि दवदड्ढे ।
तत्थेवऽनिल वणस्सति, तसा उ किमि-कीड-सउणादी॥ धू-खोल्लं कोत्थरं, तस्य पुढविसंभवो, पन्ने तयाए वा वासं पडति, ओमे वा महियाए वा पडतीए उदगविराधना, विजूएवणदवादिणा वा दरदद्धे अगनी, तत्थेवाणिलो त्ति वातं विराहेजा,
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org