________________
पीठिका - [भा. ७१]
३७
"
सीसो पुच्छति - "एयं पुणपच्छित्तं किं पुण पडिसेविणो अपडिसेविणो ? जइ पडिसेविणो तो जुत्तं, अह अपडिसेविणो तो सव्वे साहू सपायच्छित्ता । सपायच्छित्तिणो य चरण असुद्धत्तं, चरणासुद्धीओ य अमोक्खो, दिक्खादि निरत्यया ।" गुरु भणइ
[भा. ७२]
तं अइपसंग - दोसा, निघते होति न तु असेविस्स । पडि सेवए य सिद्धे, कत्तादिव सिज्झए तितयं ।।
1
चू. तदिति पूर्वप्रकृतापेक्षं । अति अत्यर्थः भावे, प्रसंगो नाम अवशस्यानिषृप्राप्ति । जस्स अपडिसेवंतस्स पच्छितं तरसेसो अतिप्पसंगदोसो भवति । वयंपुण निसेवतो इच्छामो नो अनिसेवओ अहवा, तं पच्छित्तं, अति अञ्चत्थे, पसंगो पाणादिवायादिसु दूसिजति जेण स दोसो, अतिपसंग एव दोसो अतिपसंगदोसो । तेण अतिपसंग दोसेण दुड्डो । निसेवति त्ति आचरतीत्यर्थः । होति हवति । प्रायश्चित्तमिति वाक्यशेषः । न पडिसेहे । तु अवधारणे । असेविस्स अनाचरतः । तु सद्दाववारणा अपडिविणो न भवत्येव । पडिसेविणो वि निच्छियं भवति । जो य पडिसेवेति सो य पडिसेवगो | तंमि सिद्धे पडिसेवणा पडिसेवितव्वं च सिद्धं भवति । स्यान्मति "कहं पुण पडि सेवगसिद्धीओ पडिसेवणा पडिसेवियव्वाण सिद्धी ?" एत्थ दिट्ठतो भन्नति । "कत्तादिव सिज्झते तितयं" । जो करेति सो कत्ता आदी जेसिं ताणिमाणि कत्तादीणि, ताणि य करण कज्जाणि, जहा कर्तरि सिद्धे कत्ता-करण - कज्जाणि सिद्धाणि भवंति । कहं ? उच्यते, स कत्ता तक्करणेहिं पयत्तं कुर्वाणो तदत्थं कज्जमभिणिप्फायति । इव उवम्मे । एवं जहा पडिसेवणाए पडिसेवियव्वेण य पडिसेवगो भवति, तस्सिद्धीओ ताणि वि सिद्धाणि । एवं सिज्झते तितयं । तितयं नाम पडिसेवगादि । तं च इमं -
[भा. ७३]
पडिसेवतो तु पडिसेवणा य पडिसेवितव्वयं चेव । एतेसिं तिण्हं पि, पत्तेय परूवणं वोच्छं ॥
चू. पत्तेयमिति पुढो पुढो । पगरिसेण रूवणं परूवणं स्वरूपकथनमित्यर्थः । सेसं कंठं ॥ एत्थ कमुद्दिद्वाणं पुव्वं पडिसेवणा पदं भणामि ? किमुक्कमे कारणं ? भणति - पडिसेवनामंतरेण पडिसेवगो न भवति त्ति कारणं । अतो पडिसेवणा भण्णति
[भा. ७४] पडिसेवणा तु भावो, सो पुण कुसलो व होज अकुसलो वा । कुसले होति कप्पो, अकुसल - पडिसेवणा दप्पो ||
चू. पडिसेवणं पडिसेवणा । चोदक आह “सा किं किरिया भावो" ? पन्नवग आह न किरिया भावो | तु सद्दो भावावधारणे । सो इति भावः । पुण विसेसणे । किं विसेसयति ? इमं कुसलो व हो अकुसलो व होज । “कुसलो" नाम प्रधान कर्मक्षपणसमर्थ इत्यर्थः । “अकुसलो” नाम अप्रधानः बंधाय संसारायेत्यर्थः । वा समुच्चे पायपूरणे वा । कुसलाकुसलभावगुण-दोस - प्रख्यापनार्थं भन्नति । कुसलेण होति पच्छद्धं ।
सीसो पुच्छति - "कुसलाकुसलभावजुत्तस्स किं भवति" ? गुरू भणति - "कुसलेण” पच्छद्धं । कप्पो कत्तव्वं । दप्पो अकत्तव्वं । सेसं कंठं ॥
एवं पडिसेवण - सिद्धीओ पडिसेवग - पडिसेवियव्वाम वि सिद्धी । एवं तिसु वि सिद्धेसु चोदक आह ‘“भगवं” ! जहा घडादि-वत्थूणुत्पत्ति काले कत्ता-करण - कज्जाणमच्चंत भिन्नता
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org