________________
निशीथ-छेदसूत्रम् -१रोमाणिभवंति।अचित्ता चूलामणी कुंतग्गंवा ।आदिसद्दाओ सीहकण्ण-पासाद-थूभ अग्गाणि दव्यचूला गता ॥ इदाणिं खेत्तचूला-सा तिविहा[मा.६५] अह-तिरिय उड्ढलोगाण, चूलिया होतिमा उ खेत्तंमि ।
सीमंत-मंदरे विय, ईसीपब्भारनामा य॥ चू. अहइति अधोलोकः । तरिय इति तिरियलोकः । उड्ड इति उड्ढलोकः । लोगसद्दो पत्तेगं चूला इति सिहा होति भवति । इमा इति प्रत्यक्षो । तु शब्दो क्षेत्रावधारणे । अहोलोगादीण पच्छद्रेण जहासंखं उदाहरणा । सीमंतग इति सीमंतगो नरगो, रयणप्पभाए पुढवीए पढमो, सो अहलोगस्स चूला । मंदरो मेरू । सोतिरियलोगस्स चूला । तिरियलोगचूला तिरियलोगातिक्रांतत्वात् अहवा तिरियलोगपतिट्ठियस्स मेरोरुवरि चत्तालीसंजोयणा चूला, सो तिरियलोगचूला । च सद्दो समुच्चये पायपूरणेवा। ईसित्तिअप्प भावे, पइति प्रायोवृत्या, भार इति भारवकंतस्स पुरिसस्स गायं पायसो ईसि नयं भवति, जा य एवं ठिता सा पुढवी ईसिपब्भारा । नाम इति एतमभिहाणं तस्स। सा य सव्वट्ठसिद्धिविमाणाओ उवरिं बारसेहिं जोयणेहिं भवति । तेण सा उड्डलोगचूला भवति । गता खेत्तचूला ।। इयाणिं काल-भावचूलाओ दो वि एगगाहाए भण्णति[भा. ६६] अहिमासओ उ काले, भावे चूला तु होइमा चेव ।
चूला विभूसणं ति य, सिहरं ति य होंति एगट्ठा ।। चू. बारस-मास--प्पमाण-वरिसाओअहिओमासोअहिमासओ अहिवड्डियवरिसे भवति सोयअधिकत्वात् कालचूला भवति।तुसद्दोऽर्थप्पदरिसणाण केवलं अधिको कालो कालचूला भवति, अंतेवि वट्टमानो कालो कालचूला एव भवति । एवं जहाओसप्पिणीए अंते अतिदूसमा एसा ओसप्पिणी-कालस्स चूला भवति । काल-चूला गता। इर्याण भाव-चूला । भवणं भावः पर्याय इत्यर्थः । तस्स चूला भाव-चूला । सा य दुविहा-आगमओ य नोअगमओय, आगमओ जाणए उवउत्ते । नोआगमओ य इमा चेव तु सद्दो खओवसमभावविसेसणे दब्यो । इमा इति पकप्पज्झयणचूला । एव सद्दोवधारणे । चूलेगट्टिता चूल त्ति वा विभूसणं ति वा सिहरं ति वा एते एगट्ठा । चूल त्ति दारं गय॥
पीठिकायां द्वारं-४-समाप्तम्
-: द्वारं-५-"निसीह":[भा. ६७] नामं ठवण-निसीहं, दव्वे खेत्ते य काल-भावे य ।
एसो उ निसीहस्स, निक्खेवो छव्विहो होइ॥ धू. कंठा । नाम-ठवणा गता ॥ दव्व-निसीहं दुविधं, आगमओ नोआगमओ य । आगमओ जाणए अनुवउत्ते । नोआगमतो जाणग-भव्व-सरीर-वइरित्त। चइमं । [भा.६८] दव्व-निसीहं कतगादिएसुखेत्तं तु कणह-तमु-निरया।
कालंमि होति रत्ती, भाव-निसीधं तिमंचेव ॥ . चू. द्रवतीति द्रव्यं । निसीहमप्रकाशं । कतको नाम रुक्खो तस्स फलं । तं कलुसोदगे पक्खिप्पइ । तओ कलुसं हेट्ठा ठायति । तं दव्य-निसीहं । सच्छं उवरिं तं अनीसीहं । गयं
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org