________________
१३०
निशीथ-छेदसूत्रम् .१.
[भा. ४२३] एसेवय विवरीओ ततिय चरिमो तु दोन्नि वी रत्ति ।
___आगाढमनागाढे पढमो ससा तु आगाढे ॥ चू. एसेव बितिय भंगो विवरीतो ततिय भंगे भवति, कहं ? रातो गहियं दिवा भुत्तं, तंच खीरादि दिवसतो न लब्मति रत्तिं लब्भइ, अतो रातो घेत्तुं दिया जाए वेलाए कज्जं ताए वेलाए दिजति, अह विनस्सति ताहे कड्डिउं ठविज्जति, एस ततियभंगो । एतेसुचेव सूलादिसु संभवति चरिमो पच्छिमभंगो, दोन्नि वित्ति गहणभोगा, तु शब्दो रात्रौ ग्रहणभोगावधारणे, एतेसु चेव सूलादिसुसंभवंति । एतेसिंचउण्हंभंगाणं पढमभंगोआगाढगेलण्णे अनागाढगेलण्णेय संभवति, सेसा तिन्नि भंगा नियमा आगाढे भवतीत्यर्थः । गेलण्णे त्ति गतं । इदानि अद्धाणे त्ति [भा. ४२४] पडिसिद्ध समुद्धारो गमणं चउरंग दवियजुत्तेणं ।
दानादिवाणिय समाउलेण दियभोगिसत्थेणं॥ चू. पडिसिद्धि त्ति उद्दद्दरे सुभिक्खे संथरंताण असिवातियाण अभावे अद्धाणपव्वजणं पडिसिद्धं । समुद्धारोत्ति अणुण्णा, कहं असंथरंताण जोगपरिहाणीभवेज? असिवाइतकारणेसु वा समुप्पन्नेसु अद्धणपव्वजणं होज, एस समुद्धारो । अद्धाणे पुण गमणं कारणे जता कञ्जति तदा चउरंग दविय जुत्तेणं सत्येणं गंतव्वमिति, “चउरंगं" अश्वा गौः सगड पाइक्का, “जुत्त" गहणं चतुर्णामपि समवायप्रदर्शनार्थं, दवियजुत्तेण वा दविणं असनादि । अहवा - तंदुला नेहो गोरसो पत्थयणं ।
अहवा -- गणिमं १ धरिमं २ मेग्नं ३ पारिच्छं ४ । गणिमं - जं दुगाइयाए गणणाए गणिज्जति, तं च हरीतकीमादि । चरिमं- जं तुलाए धरिज्जति, जहा मरिच-पिप्पली-सुंठिमादि । मेजं-जं माणेणं पत्थगमातिणा मतिजति, तं च तंदुल-तेल्लधयमादि । पारिच्छं-जं परिच्छिजति, तं च रयणमादि।
दानादित्ति दासणसवादिहिंसमाउलेण सत्येण गंतव्यं । “आदि" सद्दातोअविरयसम्मद्दिट्टि गहियाणुब्बया व घेप्पंति । सो य सत्यो जति दिया भुंजति तो गंतव्वं, न रात्री भोजनेत्यर्थः । एरिसेणं सत्येणं वचंति।।उग्गमादिसुद्धं आहारेता वच्चंतु, इमेहिं वा कारणेहिं पज्जत्तं न लब्भति[भा. ४२५] पडिसेघे वाघाते, अतियत्तियमादिएहि खइते वा।
पडिसेहकोऽतियंतो करेज देसे व सव्वे वा ।। चू. पडिसेह त्ति कोति पडिनीतो सत्ये पभू अतियत्ती वा पडिसेहं करेज्ज, “पडिसेहो" निवारणा, “मा तेसिं समणाणं भत्तं पाणगं वा देह", एगतरनिवारणं एसो, उभयनिवारणं सव्वनिसेहो।एच्छद्धं पडिसेहस्स वक्खाणं भणियं । वाघाए त्ति अंतरा वच्चंताण वरिसिउमारद्धं, सत्यनिवेसंच काउंटितो सत्थो, ते एवं दीहकालेण निहितं संबलभत्तं अतियत्तिएहि वा बहुहि खइतं, “आदि" सद्दातो चोरेहि वा मुसितं, भिल्लपुलिंदादीहिं वा अद्धेल्लियं ।। एवमादिएहिं कारणेहिं अलब्भमाणे इमा जयणा - [भा. ४२६] ओमे तिभागमद्धे, तिभागमायंबिले अभत्तट्टे ।
छट्ठादेगुत्तरिया, छम्मासा संथरे जेणं ।। चू.ओमेत्ति बत्तीसंकीर कवला पुरिसस्साहारो कुच्छिपूरओ भणिओ।सोय एगकवलेण
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org