________________
निशीथ - छेदसूत्रम् -१
उवविसदव्वाणं निगरो अकालघायगो "गरी" भण्णति, कंटगं वा न पस्सति, “आदि" सद्दाओ अट्टियसक्करा न पस्सति, गरहिय विगतीओ मज्जमंसादिआ य अनुकंपपडिणीयणाभोगेण दिजमाणा न देहति न पश्यतीत्यर्थः । गहणे त्ति दारं गतं । इदानिं गवेसण त्ति अस्य व्याख्यासाणादीभक्खणता, मक्कोडग - कंटविद्धसंकाए । उar-विसमे पडगं, विगलंदिय आयघातो वा ॥
[ भा. ४१५]
धू. राचो पिंडं गवेसमाणो साणादिणा भक्खिजति, “आदि" सद्दातो विरुयसियालाति-दीवियादीहिं, मक्कोडेण वा डक्की कंटगेण वा विद्धो सप्पं संकति, संकाचिसं से उल्लसति अहवा दीहादिणा डक्को मंक्कोड-कंटए संकति, किरियं न करेति । आयविराहणा से भवति उवगो खड्डा कुसारो वा, तत्थ पातो विराहिज्जति । विसमं निण्णोण्णतं तत्थ पडति, अंधकारे वा विगलिंदिए वा घाए ति । साणादिसु आयघातो अभिहिय एव ॥ अहवा आयघातो इमो[ भा. ४१६ ] गोणादी य अभिहणे, उग्गमदोसा य रत्ति न विसोधे ।
१२८
दव्वादी य न जाणे, एमादि गवेसणा दोसा ।।
धू. गोणी अंधकारे अदिस्समाणो अभिहणेज्ज । “आदि" सद्दातो महिसादि । राओ य अंधकारे उग्गमदोसा न सोहेंति । अंधकारे य दव्वं न जाणति, किं ग्राह्यं अग्राह्यं, भक्ष्यं अभक्ष्यं, पेयं अपेयं, चेवं वंदणगादिखेत्तं न याणति । गोणाइयाणं वा निग्गम-पवेमं न याणति । कालतो देसकालं न याति । भावओ चियत्ताचियत्त न याणति, एवमादिया राओ गवेसणदोसा भवंति गवेसणे ति दारं गतं ।। इदानिं भोयणे त्ति दारं
[भा. ४१७]
कंटट्टि मच्छि विच्छुग, विसगर कंदादिए य भुंजंतो । तमसंमि उ न वि जाणे, उभयस्स य निसिरणे दोसा ॥
चू. रातो अंधकारे कंटगं कवलेण सह भुंजति, तेन गले खिज्जति, अड्डगो वा लग्गति, एवं अट्टि, मच्छिगाए वग्गुलीबाही भवति विच्छिगेण आयविराहणा संजमविराणा य विसगरादिसु आयविराहणा | कंद-पत्त- पुप्फ- बीयाणि वा अंधकारे अयाणंतो भुंजति । भुंजणे त्ति दारं गतं निसिरणे त्ति दारं - अहवा - आहार निहारोऽभिहियते । उभयस्स य निसिरणे दोस ति " उभयं नाम काइयं सण्णा, निसिरणं वोसिरणं तत्थ आय-संजमदोसा भवति । अहवोभयं भत्तपाणं - अहवा - भत्तपाणगं च एक्क काइये, सण्णा य एवं, एवं उभयं । निसिरणे ति गयं ॥ "उभयविरुद्धं गहणे "त्ति दारं भण्णति
[भा. ४१८]
संजमदेहविरुद्धं, न याणती ठवित संनिधी दोसा ।
दियरातोय अडते, सुत्तत्थाणं तु परिहाणी ॥
चू. संजमो सत्तरसप्पगारो, तस्स विराहगं दव्वं अकल्पिकमित्यर्थः । देहं सरीरं, तस्स वा अकारगं न याणति, अंधकारे इति वाक्यशेषण् । उभयविरुद्धे ति गतं ।
संचयदोसे त्ति दारं भण्णति-ठविए संणिहि दोसो, रातो अडिऊण एयद्दोसपरिहरणत्यं दिवा भोक्ष्यामीति स्थापयति, भुक्त्वावशिष्टं वा तत्थ संनिहिदोसा भवंति । “संनिहिदोसा " लेवाडय परिवासपरिग्गहो य, पिपीलिकादीण य मरणं, ज्झरणे तक्कंतपरंपर उवघाओ, पलुट्टे छक्का ओवघातो, अहिमातिणा वा जिंघिते आतोवघातो, एवमादी । सन्निहिदोसे त्ति गयं ।
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
Jain Education International