________________
१०४
निशीथ-छेदसूत्रम् -१पुच्छंति सढताते परमत्थेण वा 'भगवं ! जम्हे मिच्छुगादीआण दानं दलयामो एयरस फलं किं अस्थिन व स्थित्ति । सो एवं पुट्ठो भणति-दानस्स नस्थि नासो त्ति, जति वि य तेसिं दाणं दिण्णं अफलं तहा चेव भणाति, मा ते उद्धरुट्ठा घाडेहंतीत्यर्थः । “सेहो" त्ति । सेहो पवजाभिमुहो आगतो पव्वतितो वा । तं च सण्णायगा से पुच्छंति । तत्थ जाणता वि भणंति – “न जाणामोन वा दिट्ठो' त्ति। सेहस्स वा अनहियासस्स लोए कज्जमाणे बहुए वा अच्छमाणे एवं वत्तव्यं “एस समत्तो लोओ", थोवं अच्छइ त्ति, अन्नं च साहुस्स लोए कज्जमाणे तत्रस्थित एव शक्रो देवराजा छत्रमभिधारयते इत्यर्थः । गता मुसावायस्स कप्पिया पडिसेवणा । गतो मुसावातो॥
इयाणि अदिन्नादानं भण्णति-- तस्स दुविहा पडिसेवणा-दप्पिया कप्पिया य । तत्थ दप्पिया ताव भण्णति[मा. ३२४] दुविधं च होइ तेण्णं, लोइय--लोउत्तरं समासेणं ।
दव्वे खेत्ते काले, भावंमिय होति कोहादी॥ घू. दुविहं दुभेदं । च पादपूरणे । होति भवति । तेण्णं चोरियं । कतमं दुभेदं ? उच्यते, लोइय-लोउत्तरं समासेण व्याख्या पूर्ववत् । तत्थ लोइयं चउव्विहं दव्वे पच्छद्धं || एसा चिरंतनगाहा । एयाए चिरंतनगाहाए इमा भद्दबाहुसामिकया चेव वक्खाणगाहा[भा. ३२५] महिसादि छेत्तजाते, जहियं वा जच्चिरं विवनां ।
मच्छरऽभिमाणधण्णे, दगमाया लोभओ सव्वं ॥ चू.दव्वअदिन्नादाणे महिसादि उदाहरणं । खेत्तअदत्तादानस्स"च्छेत्तजाय'त्ति "च्छेत्तं" खेत्तं, “जाय" त्ति विकप्पा । कालअदिन्नादासस्स बक्खाणं 'जहियं वा जच्चिरं विवचासं' ति, जंमि काले अवहरति, आवतियं वा कालं विवच्चासितं वत्थं भुंजति तं कालतेण्णं । “भावंमि य होति कोहादी" अस्य व्याख्या “मच्छर" पच्छद्धं । मच्छरे त्ति कोहो, अहिमाणो माणो, तत्थ धण्णोदाहरणं । दगं पानीयं, तं मायाए उदाहरणं । लोभओ सव्वं ति, जमेयं दव्वादि भणियं एयंमि सर्वत्र लोभो भवतीत्यर्थः ।। जंतं लोइयं दब्बतेण्णं तं तिविधं - सच्चित्तं अचित्तं मीसं । जतो भण्णति[मा. ३२६] दुपय-चउप्पयमादी, सच्चित्ताचित्त होति वत्थादी।
मीसे सचामरादी, वत्थूमादी तु खेत्तम्मि॥ चू. दुपयं माणुस्सं, चउप्पदं महिसाति आदि सद्दातो अपदं, तं च अंबाङगादि । एवं जो अवहरति एयं सचित्त दव्वतिण्णं भवति । अचित्तं होइ वत्थादी “आदि" सद्दातो हिरण्णादी। मीसगदव्यतेण्णंसचामरादि अस्सहरणं “आदि" सद्दातोजंवाअन्नंसभंडंदुपदादि अवहरिजति तंसव्वं मीसदब्बतेण्णं।च्छेत्तजाए त्तिअस्य व्याख्या -वत्थुमादीओखेत्तंमि "वत्यु" विहं-खातं, उसितं, खात-उसितं । खातं भूमिगिह, उसियं पासादादि, खाओलियं हेट्ठा भूमिगिह उवरिं पासाओ कओ, "आदि" सद्दातो सेउं केउं घेप्पति । एवमादियाण खेत्ताण जो अवहारं करेति, खेत्तंमि तेण्णं भवति ।। "जहियं वा जच्चिरं विवच्चासं" ति अस्य व्याख्या[भा. ३२७] जाइतवत्था दमुए, काले दाहं न देति पुण्णे वि ।
एसो उ विवच्चासो, जं च परक्कप्पणो कुणति ।।
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org