________________
जम्बूद्वीपप्रज्ञप्ति-उपाङ्गसूत्रम् १/७ वृ. अत्र सूत्रे प्रश्ननिर्वचने उभे अपि सुगमे, नवरं पूर्वातः प्रादक्षिण्येन विजयादीनि द्वाराणि ज्ञेयानि, द्वाराणामेव स्थानविशेषनियमनायाह
(८) कहिणं भते! जंबुद्दीवस दीवस्स विजए नामंदारे पन्नत्ते?, गो० जंबुद्दीवे दीवे मंदरस्स पव्वयस्स पुरथिमेणं पणयालीसंजोयणसहस्साइंवीइवइत्ता जंबुद्दीवदीवपुरथिमपेरते लवणसमुद्दपुरस्थिमद्धस्स पचत्थिमेणं सीआए महानईए उप्पिं एत्य मंजंबुद्दीवस्स विजए नामं दारे पन्नते। अट्ठजोयणाई उद्धं उच्चत्तेणंचत्तारिजोयणाइविक्खंभेणं तावइयं चेव पवेसेणं, सेए वरकणगथूभियाए, जाव दारस्स वण्णओ जाव रायहाणि ।
वृ.'कहिणमंते!' इत्यादि, क्व भदन्त! जम्बूद्वीपस्य द्वीपस्य विजयमितिप्रसिद्धं 'नाम'ति प्राकृतत्वात्, विभक्तिपरिणामेन नाम्ना द्वारं प्रज्ञप्तम्, भगवानाह - गौतम! जम्बूद्वीपे द्वीपे यो मन्दरपर्वतो - मेरगिरि : तस्य पुरथिमेणं' ति पूर्वस्यां दिशि पश्चचत्वारिंशत् योजनसहस्राणि व्यति व्रज्यअतिक्रम्य जम्बूद्वीपे द्वीपे पौरसत्य पर्यन्ते लवणसमुद्र पूर्वार्द्धस्य पञ्चस्थिमेणं' ति पाश्चात्यभागे शीताया महानद्या उपरि यः प्रदेश इतिगम्यं एतस्मिन् विजय नाम्ना द्वारं प्रज्ञप्तम् अष्टौ योजनान्यर्बोच्चत्वेता चत्वारियोजनानि विष्कम्भेन-विस्तारेण ।
इदं च द्वारविष्कम्ममानं स्थूलन्यायेनोक्तं, सूक्ष्मेक्षिकया तु विभाव्यमानं द्वारशाखाद्वयविष्कम्भसत्कक्रोशद्वयप्रक्षेपे सार्द्धयोजनप्रमाणं भवति, तन्त्र विवक्षितमिति, 'तावइयं चेव पवेसेणं तितावदेव चत्वारीत्यर्थः, योजनानि प्रवेशेन-मित्तिबाहल्यलक्षमेन कथंभूत-मित्याहश्वेतं-श्वेतवर्णोपेतंबाहुल्येनारत्नमयत्वात्, 'वरकनकस्तूपिकाकं वरकनका-वरकनकमयी स्तूपिका-शिखरंयस्य तत् । अथ शेषं द्वारवर्णकंराजधानीवर्णकंचातिदेशेनाह-'जावे'त्यादि, यावद्वारस्य वर्णको-'जाव रायहाणी तियावद्राजधानीवर्णकश्चजीवाभिगमोपाङ्गोक्तोनिरवशेषो वक्तव्यः, तत्र प्रथमं द्वारवर्णको यथा
'ईहामिगउसमतुरगणरमगरविहगवालगकिन्नररुरुसरभचमरकुञ्जरवणलयपउमलयभत्तिचित्ते खंभुग्गयवरवेइयापरिगयाभिरामे विजाहरजमलजुअलजंतजुत्ते इव अधीसहस्समालणीए, रूवगसहस्सकलिए भिसमाणे भिब्मिसमाणे चक्खुल्लोअणलेसे सुहफासे अस्सिरीयसवेवण्णओ दारस्स तस्सिमो होइ, तंजहा-वइरामया णेमा रिट्ठामया पइट्ठाणा वेरुलिअरुइलखंभे जायरुवोवचियपवरपंचवण्णमणिरयमकुट्टिमतलेहंसगब्ममएलुएगोमेजमएइंदकीले लोहिअक्खमईओ दारचेडाओजोईरसामए उत्तरंगेवेरुलिआमयाकवाडावइरामया संधी लोहिअक्खमईओ सूईओ नानामणिमयासमुग्गया वइरामयाअग्गलाअग्गलपासायारययामयाआवत्तणपेढियाअंकुत्तरपासए निरंतरिएघणकवाडे भित्तीसुवेदभित्तिगुलियाछप्पन्नातिन्निहोति गोमाणसीओतत्तिआओ नानामणिरयणवालरुवगलीलट्ठिअसालभंजिआगेवइरामएकूडेरययाभए उस्सेहेसब्बतवणिजमए उल्लोए नानामणिरयणजालपंजरमणिवंसगलोहियक्वपडिवंसगरययभोमे अंकामया पक्खा पक्खवाहाओ जोईसामयावंसा वंसकवेल्लुया य रययामईओ पट्टिआओ जायसवमइओ
ओहाडणीओ वइरामइओ उवरिपुच्छणीओ सव्वसेएरययामयच्छाणे अंकामयकणगकूडतवणिजथूभिआए सेएसंखतलविमलनिम्मलदधिधणगोखीरफेणरयणिग-रप्पगासे तिलगरयणद्धचंदचित्तेनानामणिदामालंकिए अंतोबाहिंचसण्हेतवणिज्जवालुआपत्थडे सुहफासे सस्सिरीअरुवे
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org