________________
वक्षस्कारः ४
२८३
-
-
प० मज्झिमए पउमपरिक्खेचे चत्तालीसं पउमसयसाहस्सीओ प० बाहिरए पउमपरिक्खेवे अडयालीसंपउमसयसाहस्सीओप० एवामेव सपुधावरेणंतिहिं पउमपरिक्खेवेहिएगा पउमकोडी तीसं च पउमसयसाहस्सीओ भवंतीति अक्खायं । से केणष्टेणं भंते! एवं वुधइ-पउमद्दहे २?, गोअमा! पउमद्दहे णं तत्थ २ देसे तहिं २ बहवे उप्पलाइं जाव सयसहस्सपत्ताई पुणदहप्पमाई पउमदहवण्णाभाइंसिरी अइत्य देवी महिद्धीआजावपलिओवमट्टिईआ परिवसइ, से एएणडेणं जाव अदुत्तरं च णं गोअमा! पउमद्दहस्स सासए नामव्वेजे पन्नत्ते न कयाई नासि न०।
इ. अर्थतन्मध्यवर्तिह्रदस्वरूपनिरूपणायाह-'तस्स णमित्यादि, तस्य-क्षुद्रहिमवतो बहुसमरमणीयस्य भूमिभागस्य बहुमध्यदेशभागे अत्रावकाशे एको महान् पद्मद्रहो नाम द्रहः पद्मद्रहो नाम हदो वा प्रज्ञप्तः, पूर्वापरायत उत्तरदक्षिणविस्तीर्ण एकं योजनसहनमायामेन पंच योजनशतानि विष्कम्भेन दश योजनान्युद्वेधेन-उण्डत्वेन अच्छोऽनाविलजलत्वात्, श्लक्ष्णः सारवज्रादिमयत्वात्, रजतमयकूल इति व्यक्तं, अत्र यावत्करणात् इदं द्रष्टव्यं–'समतीरेवइरामयपासाणे तवणिजतले सुवण्णसुब्मरययामयवालुए वेरुलिअमणिफालिअपडलपश्चोअडे सुहोयारे सुहुत्तारे नानामणितित्थसुबद्ध चाउकोणे अणुपुव्वसुजायवप्पगंभीरसीअलजले संछन्नपत्तभिसमुणाले बहुउप्पलकुसुअसुभगसोगंधिअपुंडरीअसयवत्तफुल्लकेसरोवचिएछप्पयपरिभुज्जमाणकमले अच्छविमलसलिलपुण्णे परिहत्थभमंतमच्छकच्छभअणेगसउणमिहुणपरिअरिए' इति, पासादीए अत्र यावत्पदात् 'दरिसणिजे अभिलवे' इति ।
__एतद्व्याख्यातुजगत्युपरिगतवाप्यादिवर्णकाधिकारतोज्ञेयेति, सेण मित्यादि, सपद्मद्रहः एकयापद्मवरवेदिकया एकेनचवनखण्डेन सर्वतः समन्तात् संपरिक्षिप्तः, वेदिकावनखण्डवर्णको भणितव्यः, प्राग्वदित्यर्थः, 'तस्स णमित्यादि व्यक्तं, 'तेसि णमित्यादि, सर्वं प्राग्वत्, नवरं नानामणिमयेत्ति वर्णकैकदेशेन पूर्णस्तोरणवर्णको ग्राह्यः, अथात्र पद्मस्वरूपमाह-'तस्स ण' मित्यादि, तस्य-पद्मद्रहस्य बहुमध्यदेशभागः अत्रान्तरेमहदेकंप_प्रज्ञप्तं, एकं योजनमायामतो विष्कम्भतश्च अर्द्धयोजनंबाहल्येन-पिण्डेन दशयोजनान्युद्वेधेन-जलावगाहेन द्वौ क्रोशावुच्छ्रितं जलान्तात्-जलपर्यन्तात्, एवं सातिरेकाणि दशयोजनानि सर्वाग्रेणप्रज्ञप्तानि, जलावगाहोपरितनभागसत्ककमलमानमीलने एतावत एव सम्भवात् । “से ण मित्यादि, तत्पद्ममेकया जगत्याप्राकारकल्पया सर्वतः समन्तात् संपरिक्षिप्तं, साचजगती जम्बूद्वपजगतीप्रमाणा वेदितव्या, एतच्च प्रमा जलादुपरिष्टाद्ज्ञेयं, दशयोजनात्मकजलावगाहप्रमाणस्याविवक्षितत्वात्, गवाक्षकटकोऽपिजालकसमूहोऽपि तथैव प्रमाणेन उच्चत्वेनार्द्धयोजनं पञ्चधनुःशतानि विष्कम्भेनेत्यर्थः ।
__ अथ पद्मवर्णकमाह-'तस्स'त्ति तस्य-पद्मस्यायमेतद्रूपो वर्णव्यासः प्रज्ञप्तः, तद्यथावज्रमयानि मूलानि-कन्दादधस्तिर्यग्नर्गतजटासमूहावयवरूपाणि अरिष्ठरत्नमयः कन्दोमूलनालमध्यवर्ती ग्रन्थि वैडूर्यमयं नालं-कन्दोपरि मध्यवर्त्यवयवः वैडूर्यमयानि बाह्यपत्राणि, अत्रायं विशेषो बृहत्क्षेत्राविचारवृत्यादौ-बाह्यानि चत्वारि पत्राणि वैडूर्यमयानि शेषाणि तु रक्त सुवर्णमयानि, जम्बूनदं-ईषद्रक्तस्वर्ण तन्मयान्यभ्यन्तपत्राणि, सिरिनिलयमिति क्षेत्रविचावृत्ती तुपीतस्वर्णमयाव्युक्तानि, तपनीयमयानि-रक्तस्वर्णयानि केसराणि-कर्णिकायाः परितोऽवयवाः नानामणिमयाः पुष्करास्थिभागाःकमलबीजविभागाः कनकमयी कर्णिका०-बीजकोशः, अथ
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org