________________
वक्षस्कारः -२
१३१
पुंस्यपि कुसुमशब्दः, सुष्ठु-अतिशयेन शमन-शान्तभावो येषां ते तथा, प्रतनुकषायत्वात्, अत्र पूर्वोक्तषट्प्रकारमनुष्याणामभावादेतेऽन्ये जातिभेदाः ।गतो द्वितीयारक इति ।
मू(४०) तीसेणंसमाए तिहिंसागरोवमकोडाकोडीहिं काले वीइकते अनंतेहिं वण्णपज्जवेहिं जाव अनंतगुणपरिहाणीए परिहायमाणी २ एत्य णं सुसमदुस्समाणामं समा पडिवजिंसु समणाउसो!, साणं समतिहा विभज्जइ-पढमे तिभाए १ मज्झिमे तिभाए २ पच्छिमे तिभा ३ जंबुद्दीवेणं भंते! दीवे, इमीसे ओसप्पिणीए सुसमदुस्समाए समाएपडममज्झिमेसुतिभाएसुभरहस्स वासस्स केरिसए आयारभावपडोआरे पुच्छा, गोअमा! बहुसमरमणिजे भूमिभागे होत्था, सो चेव गमो नेअव्वो नाणत्तं दो घणुसहस्साइंउद्धं उच्चत्तेणं, तेसिंच मुआणं चउसटिपिट्टकरंडुगा चउत्थमत्स्स आहारत्थे समुप्पज्जइ ठिई पलिओवमं एगूणासीइं राइंदिआई सारखंति संगोवेति, जाव देवलोगपरिग्गहिआ णं ते मणुआ पन्नत्ता समणाउसो!
तीसे णं भंते ! समाए पच्छिमे तिभाए भरहस्स वासस्स केरिसए आयारभावपडीयारे होत्था ?, गोअमा! बहुसमरमणिज्जे भूमिभागे होत्था से जहा नामए आलिंगपुक्खरे इ वा जाव मणीहिं उवसोमिए, तंजहा-कितिहिं चेव अकित्तिमेहिं चेव, तीसे णं भंते ! सभाए पच्छिमे तिभागे भरहे वासे मणुआणं केरिसए आयारभावपडोआरे होत्था?
गोअमा! तेसिं मणुआणं छब्बिहे संघयणे छब्बिहे संठाणे बहूणि घनुसयाणि उद्धं उच्चत्तेणं जहन्नेणं संखिजाणि वासाणि उक्कोसेणं असंखिजाणि वासाणि आउअंपालंति पालित्ता अप्पेगइया निरयगामी घनुसयाणि उद्धं उच्चत्तेणंजहन्नेणं संखिज्जाणि वासाणि उक्कोसेणं असंखिजाणिवासाणि आउअंपालंति पालित्ताअप्पेगइया निरयगामी अप्पेगइया तिरिअगामी अप्पेगइया मणुस्सगामी अप्पेगइया देवगामी अप्पेगइया सिझंति जाव सव्वदुक्खाणमंतं करोति।।
वृ-व्याख्या प्राग्वत्, नवरं परिहायमाणी इत्यत्र स्त्रलिड्गनिर्देशः समाविशेषणार्थस्तेन समा काले इति पदद्वयं पृथक् मन्तव्यं, अयमेवाशयः सूत्रकृता ‘सा णं समे'त्युत्तरसूत्रे प्रादुश्चक्रे इति, अथास्या एव विभागप्रदर्शमार्थमाह-'साणमित्यादि, सासुषमदुःषमानाम्नी समा-तृतीयारकलक्षणा त्रिधा विभज्यते-विभागीक्रियते, तद्यथा-प्रथमस्तृतीयो भागः प्रथमस्त्रीभागः मयूरव्यंसकादित्वात् पूरणप्रत्ययलोपः, एवमग्रेऽपि, अयंभावः-द्वयोः सागरोपमकोटाकोट्योस्त्रिभिर्भागेयदागतंतदेकैकस्य भागस्य प्रमाणं, तच्चेदं-षट्षष्टि कोटिलक्षाणां षट्षष्टि कोटिसहस्राणां षट्कं कोटिशतानांषट्षष्टिकोटीनांषट्षष्टिर्लक्षाणांषट्षष्टि सहस्राणांषट्कंशतानांषट्षष्टिश्च सागरोपमाणां द्वौच सागरोपमत्रिभागौ, अथाद्यभागयोः स्वरूपप्रश्नायाह-'जंबुद्दीवेण'मित्यादि, सर्वं गतार्थ, नानात्वमित्ययं विशेषः-द्वेधनुःसह ऊर्वोच्चत्वेन क्रोशोच्चा इत्यर्थः, तेषांच मनुष्याणां चतुःषष्टि पृष्ठकरण्डुकानि, अष्टाविंशत्यधिकशतस्याटकरणे एतावत एव लाभात्, चतुर्थभक्तेऽतिक्रान्ते आहारार्थ- समुत्पद्यते, एकदिनान्तरित आहार इत्यर्थः, स्थिति पल्योपमं, एकोनाशीति रात्रिन्दिवानिसंरक्षन्ति सङ्गोपयन्ति, अपत्ययुगलकमित्यर्थः, तत्रावस्थाक्रमस्तथैव, नवरमेकैकस्या अवस्थायाः कालमानं एकादश दिनानि सप्तदश घटयः अष्टौ पलानि चतुस्त्रशञ्चाक्षराणि किञ्चिदधिकानीति, एकोनाशीतेः सप्तभिर्भागे एतावत एव लाभात्, अस्यां चभिन्नजातिमनुष्याणामनुषजनानास्ति, तदा तेषामसंभवादिति संभाव्यते, तत्वं तुतत्वविदज्ञेयं, यत्तु
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org