________________
२८४
सूर्यप्रज्ञप्तिउपाङ्गसूत्रम् १९/-/१२९ तारागणकोटिकोटीनां भवन्ति, एतावत्प्रमाणास्ताराजम्बूद्वीपे शोभितवत्यः शोभन्तेशोभिष्यन्ते मू. (१३०) दो चंदा दो सूरा नक्खत्ता खलु हवंति छप्पन्ना।
बावत्तरं गहसतं जंबुद्दीवे विचारीणं ।। मू. (१३१) एगंच सयसहस्सं तित्तीसं खलु भवे सहस्साई।
नव य सता पन्नासा तारागण कोडिकोडीणं ।। वृ.सम्प्रति विनेयजनानुग्रहाययथोक्तजम्बूद्वीपगतचन्द्रादिसङ्घयासङ्गहिकेद्वेगाथे आह-'दो चंदा' इत्यादि, एते च द्वे अपि सुगमे, नवरं 'जंबुद्दीवे वियारी णं' तत्र णमिति वाक्यालङ्क्तरे, ततो वियारीति विभक्तिपरिणामेन चन्द्रादिभिः सह सामानाधिकरण्येन योजनीयमिति।।
मू. (१३२) ताजंबुद्दीवं णं दीवं लवणे नामं समुद्दे वट्टे वलयाकारसंठाणसंठिते सव्वतो समंता संपरिक्खित्ताणं चिट्टति, तालवणे णंसमुद्दे किं समचक्कचालसंठिते विसमचक्कवालसंठिते सब्बतो समंता संपरिक्खित्ताणं चिट्ठति, ता लवणे णं समुद्दे किं समचक्कवालसंठिते विसमचक्कवालसंठिते?, तालवणसमुद्दे समचक्कवालसंठिते नो विसमचक्कवालसंठिते, तालवणसमुद्दे केवइयंचक्कवालविक्खंभेणं केवतियं परिक्खेवेणं आहितेति वदेज्जा ?, तादो जोयणसतसहस्साई चक्कवालविक्खंभेणंपन्नरसजोयणसतसहस्साइंएक्कसीयंच सहस्साइंसतंचऊतालं किचिविसेसूर्ण परिक्खेवेणं आहितेति वदेज्जा । ता लवणसमुद्दे केवतियं चंदा पभासेंसु वा ३?, एवं पुच्छा जाय केवतियाउ तारागण-कोडिकोडीओ सोभिंसु वा ३?
ता लवणे णं समुद्दे चत्तारि चंदा पभासेंसु वा ३ चत्तारि सूरिया तवइंसु वा ३ बारस नक्खत्तसतं जोयं जोएंसु वा ३ तिन्नि बावन्ना महग्गहसता चारं चरिंसु वा ३ दो सतसहस्सा सत्तद्धिं च सहस्सा नव य सता तारागणकोडीणं सोभिंसु वा ३। मू. (१३३) पन्नरस सतसहस्सा एक्कसीतं सतं च ऊतालं।
किंचिविसेसेणूणो लवणोदधिणो परिक्खेवो । मू. (१३४) चत्तारि चेव चंदा चत्तारि य सूरिया लवणतोये।
बारस नक्खत्तसयं गहाण तिन्नेव बावन्ना।। मू. (१३५) दोच्चेव सतसहस्सा सत्तढि खलु भवे सहस्साई।
नव य सता लवणजले तारागणकोडिकोडीणं ।। वृ. ‘ता जंबुद्दीवे ण'मित्यादि, ता इति पूर्ववत्, जम्बूद्वीपं द्वीपं णमितिवाक्यालङ्क्तरे लवणो नाम समुद्रो वृत्तो वलयाकारसंस्थानसंस्थितः सर्वतः समन्तात-सर्वास दिक्ष विदिक्ष चेत्यर्थः संपरिक्षिप्य वेष्टयित्वा तिष्ठति, एवं उक्ते भगवान् गौतमः प्रश्नयति-"ता लवणे णं समुद्दे'इयादि सुगमं, भगवानाह–'ता समचक्कवाले’त्यादि सुगमं, पुनः प्रश्नयति-'ता लवणे णमित्यादि सुगम, भगवानाह-'ता दो जोयणे'त्यादि, द्वे योजनशतसहस्रं चक्रवालविष्कम्भेन पञ्चदश योजनश-तसहस्पणि एकाशीति सहस्राणि शतमेकोनचत्वारिंशदधिकं किञ्चिद्विशेषोनं परिक्षेपेण, तथाहि
लवणसमुद्रे एकतोऽपिद्वे योजनशतसहस्रा चक्रवालविष्कम्भोऽपरतोऽपि द्वे योजनशतसहम्न मध्ये च जम्बूद्वीपो योजनशतसहसमिति सर्वसम्मीलने पञ्च लक्षा भवन्ति एतेषां वर्गे
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org