________________
३०४
प्रज्ञापनाउपाङ्गसूत्रम्-२-३६/-1-1६१२ अंतीमुहुत्तस्से' त्यादि तावद्वक्तव्यं यावदन्तिमं पदं 'पंचकिरियावि' इति, असुरकुमारविषये अतिदेशमाह-'असुरकुमारस्स जहा जीवपदे' इति यथा सामान्यतो जीवपदेऽभिहितं तथा असुरकुमारस्याप्यभिधातव्यं, एतावता किमुक्तं भवति ?-यथा जीवपदे आयामत; क्षेत्र जधन्यतोऽङ्गुलालसञ्जयेयभागमात्रं उत्कर्षतोऽसङ्घयेयानि योजनानि तथाऽत्रापि वक्तव्यं, कथं जघन्यतोऽङ्गुलासङ्घयेयभागमात्रमिति चेत्, उच्यते, इहासुरकुमारादय ईशानदेवपर्यन्ताः पृथिव्यम्बुवनस्पतिष्वप्युत्पद्यन्ते, ततोयदाकोऽप्यसुरकुमारःसलिष्टाध्यवसायी स्वकुण्डालायेकदेशे पृथिवीकायिकत्वेनोत्पित्सुमरणसमुद्घातमादधाति तदा जघन्येनायामतः क्षेत्रमङ्गुलासझयेयभागप्रमाणमवाप्यते इति यथा जीवपदे इत्युक्तं, ततोऽत्रावि विग्रहगतिश्चतुःसामायिकी प्राप्नोति तत आह-नवरं विग्रहस्त्रिसामयिको यथा नैरयिकस्य, शेषं सूत्रं तदेव यत् सामान्यतो जीवपदे, नागकुमारादिष्वतिदेशमाह_ 'जहाअसुरकुमारे' इत्यादि, यथा असुरकुमारेऽभिहितमेवनागकुमारादिषुताव वक्तव्यं यावद्वैमानिकविषयं सूत्रं, नवरमेकेन्द्रिये पृथिव्यादिरूपे यथा जीवे-सामान्यतो जीवपदे तथा निरवशेषं वक्तव्यं, किमुक्तं भवति ?-यथा जीवपदे चतुःसामयिकोऽपि विग्रह उक्तः तथा पृथिव्यादिष्वपि पञ्चसु स्थानेषु वक्तव्यः । शेषं तथवेति, तदेवमुक्तो मारणान्तिकसमुद्घातः,
साम्प्रतं वैक्रियसमुद्घातमभिधित्सुराह
मू. (६१३)जीवे णं भंते ! वेउब्वियसमुग्घाएणंसमोहते समोहणित्ताजे पुग्गले निछुभति तेहि णं भंते ! पोग्गलेहिं केवतिते खेत्ते अफुण्णे केवतिए खित्ते फुडे?, गो०! सरीरप्पमाणमेत्ते विक्खंभबाहलेणं आयामेणं जह० अंगुलस्ससंखेजतिभागंउको० संखिजातिजोअनातिएगदिसिं विदिसि वा एवइए खित्ते अफुण्णे एवतिते खेत्ते फुडे,
से णं भंते ! केवतिकालस्स अफुण्णे केवतिकालस्स फुडे ?, गो० ! एगसमइएण वा दुसमइएण वा तिसमइएण वा विग्गहेणं एवतिकालस्स अफुण्णे एवतिकालसस फुडे, सेसं तं चेवजाव पंचकिरियावि, एवं नेरइएवि, नवरं आयामेणं जह० अंगुलस्स असंखेजतिभागंउक्को० संखिजाईजोअनाईएगिदिसिं, एवतिते खेत्ते, केवतिकालस्स?,तं चेव जहा जीवपदे, एवं जहा नेरइयस्सतहाअसुरकुमारस्स, नवरंएगदिसिंविदिसिंवा, एवंजाव थणियकुमारस्स, वाउकाइयस्स जहा जीवपदे, नवरंएगदिसिं, पंचिंदियतिरिकखजोणियस्स निरवसेसंजहानेरइयस्स, मणूसवाणमंतरजोइसियवेमाणियस्स निरवसेसं जहा असुरकुमारस्स।
जीवेणंभंते! तेयगसमुग्घाएणं समोहते समोहणित्ताजे पोग्गले निच्छुडमति तेहिणं भंते पोग्गलेहिं केवतिते खेत्ते अफुण्णे केवइए खित्ते फुडे, एवं जहेव वेउब्बिते समुग्धाते तहेव, नवरं आयामेणंजह० अंगुलस्स असंखेज्जतिभागं सेसंतं चेव एवं जाव वेमाणियस्स, नवरं पंचिंदियतिरिक्खजोणियस्स एगदिसिं एवतिते खेत्ते अफुण्णे एवइखित्तस्स फुडे।
जीवेणं भंते! आहारगसमुग्घातेणं समोहते समोहणित्ता जे पोग्गले निच्छुब्भति तेहिणं भंते! पोग्गलेहिं केवइए खित्तेअफुण्णे केवइएखेत्तेफुडे ?, गो०! सरीरप्पमाणमेत्ते विक्खंभबाहल्लेणं आयामेणं जहन्नेणं अंगुलस्स असंखेजतिभागंउको० संखेज्जाइंजोयणाई एगदिसिंएवतिते खेते एगसमतिएण वा दुसम०, तिसम० विग्गहेणं एवतिकालस्स अफुण्णे एवतिकालस्स फुडे,
For Private & Personal Use Only
Jain Education International
www.jainelibrary.org