________________
२५२
प्रज्ञापनाउपाङ्गसूत्रम्-२- ३३/-1-1५८१
उडं जाव सगाई विमाणाईति ऊर्ध्वं यावत् स्वकीयानि विमानानि, स्वकीयविमानस्तूपध्वजादिकं यावदित्यर्थः,
'संभिन्नं लोगनालिंति परिपूर्णं चतुर्दशरज्वात्मिकां लोकनाडीमिति । संस्थानद्वारमाह
मू. (५८२) नेरइयाणंभंते! ओही किंसंठिएपं०?, गो०! तप्पागारसंठिएपं०, असुरकुमाराणंपुच्छा, गो० ! पल्लगसंठिते, एवं जाव थणियकुमाराणं, पंचिंदियतिरिक्खजोणियाणं पुच्छा, गो०! णाणासंठेणसं०, एवं मणूसाणवि, वाणमंतराणं पुच्छा, गो०! पडहगसं०, जोतिसियाणं पुच्छा?, गो०! झल्लरिसंठाणसं०६०,
सोहम्मगदेवाणंपुच्छा, गो०! उड्मुयंगागारसंठिएपं०, एवंजाव अच्चुयदेवाणं, गेवेजगदेवाणं पुच्छा, गो०! पुष्फचंगेरिसंठिए पं०, अनुत्तरोववाइयाणपुच्छा, गो० जवनालियासंठिते ओही, पं०।
वृ. 'नेरइयाण मित्यादि, तप्पागारसंठिए तितप्रोनाम काष्ठसमुदायविशेषोयोनदीप्रवाहेण प्लाव्यमानो दूरादानीयते स चायतस्त्र्यम्नश्च भवति, तदाकारसंस्थितोऽवधिर्नाकाणां, असुर कुमादारीनां सर्वेषामपि भवनपतीनांपल्लकसंस्थानसंस्थितः, पल्लको नाम लाटदेशे धान्याधारविशेषः, स चोवधि आयत उपरि च किञ्चित्सङ्क्षिप्तः, पञ्चेन्द्रियतिर्यग्योनिकानां मनुष्याणां च नानासंस्थानसंस्थितो, यथा स्वयम्भूरमणोदधौ मत्स्याः, अपि च तत्र मत्स्यानां वलयाकारं संस्थान निषिद्धं तिर्यग्मनुष्यावधेस्तु तदपि भवति, उक्तंच
“नाणागारो तिरियमणुएसु मच्छा सयंभूरमणेव्व ।
तत्य वलयं निसिद्धं तस्स पुण तयंपि होजाहि॥" व्यन्तराणां पटहसंस्थानसंस्थितः, पटह आतोद्यविशेषः, स च किञ्चिदायत उपर्यधश्च समप्रमाणः, ज्योतिष्कदेवानां झल्लरीसंस्थानसंस्थितः, झल्लरी-चविनद्धविस्तीर्णवलयाकारा आतोद्यविशेषरूपा देशविशेषेप्रसिद्धा, सौधर्मदेवादीनामच्युतदेवपर्यन्तानांमृदङ्गसंस्थान-संस्थितः, मृदङ्गो वाद्यविशेषः, स चाधस्तात् विस्तीर्ण उपरि च तनुकः सुप्रतीतः, ग्रैवेयकदेवानां ग्रथितपुष्पसशिखाकरूपचङ्गेरीसंस्थानसंस्थितः अनुत्तरोपपातिकदेवानां कन्याचोलकापरपर्यायजनालकसंस्थानसंस्थितः, तथा च तप्राकारादीनां व्याख्यानमिदं भाष्यकृदाह॥१॥ “तप्पण समागारो तप्पागारो स चाययत्तंसो।
उद्धायतो उ पल्लो उवरिंच स किंचि संखित्तो॥ ॥२॥ "नचायतो समोविय पडहो हेट्ठोवरि पईतो सो।
चम्मामणवणद्धविच्छिन्नवलयरूवा उ झल्लरिया। ॥३॥ उद्घायओ मुइंगो हेट्ठा रुंदो तहोवरिं तणुओ।
पुष्फसिहावलिरइया चंगेरी पुप्फचंगेरी॥ -जीवनालओत्ति भण्णइ उन्म सिरकंचुओ कुमारीए॥" इति, अनेन च संस्थानप्रतिपादनेनेदमावेदितं द्रष्टव्यं, भवनुपतिव्यन्तराणामूवं प्रभूतोऽवधिर्वैमानिकानामधः ज्योतष्कनारकाणां तिर्यक् विचित्रो नरतिरश्चां, आह च॥१॥ "भवणवइवणयराणं उदं बहुगो अहो य सेसाणं।
- नारगजोइसियाणं तिरिय ओरालिओ चित्तो॥"
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org