________________
पद- ३३, उद्देशक:-, द्वारं -
चरमंते, उवरिमगेविजगदेवा णं भंते! केवतियं खेत्तं ओहिणा जा० पा० ?, गो० ! ज० अंगुलस्स असंखेतिभागं उ० अधे सत्तमाह हे० च० तिरियं जाव असंखेजे दीवसमुद्दे उड्डुं जाव सयाई विमाणाई ओ० जा० पा०, अनुत्तरोववाइयदेवा णं भंते ! के० खेत्तं ओ० जा० पा० ?, गो० ! संभित्रं लोगनालिं ओ० जा० पा०
वृ. 'नेरइया ण' मित्यादि सुगमं, नवरं जघन्येनार्द्धगव्यूतमिति सप्तमपृथिव्यां जघन्यपदमपेक्ष्य, उत्कर्षतश्चत्वारि गव्यूतानि रत्नप्रभायामुत्कृष्टपदमाश्रित्य अधुना प्रतिपृथिवीषयं चिन्तयन्नाह-‘रयणप्पभे'त्यादि, सुगमं, जघन्यपदोत्कृष्टपदविषयसङ्गाहिके इमे गाधे-"अद्धु । तिन्नि अद्धाइयाइं ।। दोन्नि य दिवड मेगं च । अद्धं च गाउ कमसो जन्नतो रयणमाईसुं ॥
चत्तारि गाउयाइं अट्ठाई तिगाउयं चेव ।
अद्धाइजा दोन्नि दिवड | मेगं च नरएसुं ॥ ॥ २ ॥”
भवनपतिव्यन्तराणां जधन्यपदे यानि पञ्चविंशतियोजनानि तानि येषां सर्वजघन्यं दशवर्षसहस्रप्रमाणमायुस्तेषां द्रष्टव्यानि, न शेषाणां, आह च भाष्यकृत्- 'पणवीसजोयणाई दसवाससहस्सिया ठिई जेसि ' मिति, मनुष्य चिन्तायामुत्कृष्टपदे यान्यलोके लोकप्रमाणमात्राणि खण्डानि असङ्घयेयानि तानि परमावधिमपेक्ष्य द्रष्टव्यानि तस्यैवैतावद्विषयसम्भवात्, एतत्सामर्थ्यमात्रमुपवण्यते, यद्येतावति क्षेत्रे द्रष्टव्यं भवति तर्हि पश्यति यावता तन्न विद्यते, अलोके रूपिद्रव्याणासम्भवात्, रूपिद्रव्यविषयश्चावधिः,
२५१
केवलमयं विशेषो - यावदद्यापि परिपूर्णं लोकं पश्यति तावदिह स्कन्धानेव पश्यति, यदा पुनरलोकेऽपि प्रसरमवधिरधिरोहति तदा यता यथाऽभिवृद्धिमासादयति तथा तथा लोके सूक्ष्मान् सूक्षमतरान् स्कन्धान् पश्यति यावदन्ते परमाणुमपि, उक्तं च
119 11
"सामत्थमेत्तमुत्तं दट्ठव्वं जइ हवेज पेच्छज्जा । उतं तत्थस्थि जओ सो रूविनिबंधणो भणिओ ।। वतो पुन बाहिं लोगत्थं चैव पासई दव्वं । सुहुमयरं सुहुमयरं परमोही जाव परमाणुं ॥"
इत्यंभूतपरमावधिकलितश्च नियमादन्तर्मुहूर्त्तेन केवलालोकलक्ष्मीमालिङ्गति, यत उक्तं“परमोहीनाणविऊ केवलमंतो मुहुत्तमेत्तेणं" इति,
वैमानिकानां यज्जधन्यपदे अङ्गुलासङ्घयेयभागप्रमाणं क्षेत्रं उक्तं तत्र पर आह- नन्वङ्गुला - सङ्घयेयभागमात्रक्षेत्रपरिमितोऽवधिः सर्वजघन्यो भवति, सर्वजघन्यश्चावधिस्तिर्यग्मनुष्येष्वेव नशेषेषु यत आह भाष्यकृत् स्वकृतटीकायाम् - "उत्कृष्टो मनुष्येष्वेव नान्येषु, मनुष्यतिर्यग्योनिष्वेव जघन्यो नान्येषु, शेषाणां मध्यम एवेति" तत्खथमिह सर्वजघन्य उक्तः ?, उच्यते, सौधर्मादिदेवानां पारभविकोऽप्युपपातकालेऽवधिः सम्भवति, स च कदाचित्सवेजघन्योऽपि, उपपातानन्तरं तु तद्मद्भजः, ततो न कश्चिद्दोषः, आहच दुष्ष, मान्धकारनिमग्नजिनप्रवचनप्रदीपो जिनभद्रगणिक्षमाश्रमण:
119 11
॥२॥
“चेमाणियाणमंगुलभागमसंखं जहन्नओ होइ ।
उववाए परभविओ तब्भवजो होइ तो पच्छा ।।"
For Private & Personal Use Only
Jain Education International
www.jainelibrary.org