________________
२५०
प्रज्ञापनाउपाङ्गसूत्रम्-२- ३३/-1-1५८०
_नारका रत्नप्रभादिपृथिवीभेदात् सप्तविधाः, चशब्दी प्रत्येकं स्वगतानेकभेदसूचकौ, ते चानेकभेदा विषयसंस्थानचिन्तायामग्रे स्वयमेव सूत्रकृतैवोपदर्शयिष्यन्ते, आह-नन्ववधिज्ञानं क्षायोपशमिके भावे वर्तते नारकादिभवस्त्वौदयिके तत्कथं देवादीनामवधिज्ञानं भवप्रत्ययमिति व्यपदिश्यते?,नैष दोषो, यतस्तदपि परमार्थतः क्षायोपशमिकमेव, केवलं सक्षयोपशमो देवनारकभवेष्ववस्यंभावी पक्षिणां गगनगमनलब्धिरिव ततो भवप्रत्ययमिति व्यपदिश्यते, आह च नन्धध्ययनचूर्णिकृते-“ननु ओही खओवसमिओचेव नारगादिभवो से उदइए भावे तओ कहं भवपञ्चइओ भण्णइ ?, उच्यते, सोऽविखवसमिओचेव, किंतु सोखओवसमो देवनारगभवेसु अवस्संभवइ, को दिलुतो?-पक्खीणं आगासगमणंव, तओ भवपच्चइओ भण्णइत्ति,
तथा द्वयोः क्षायोपशमिकस्तद्यथा-मनुष्याणांचपञ्चेन्द्रियतिर्यग्योनिजातानांच,अत्रापि चशब्दीप्रत्येकं स्वगतानकभेदसूचकौ, मनुष्याणां तिर्यक्पञ्चेन्द्रियतिरश्चांचावधिज्ञाननावश्यंभावि ततः सामान्येऽपि क्षायोपशमिकत्वे भवप्रत्ययादिदं भवते, परमार्थतः पुनः सकलमप्यवधिज्ञानं क्षायोपशमकमेवेति। तदेवमुक्तो भेदः, सम्प्रति विषयप्रतिपादनार्थमाह
मू. (५८१) नेरइया णं भंते ! केवइयं खेत्तं ओहिणा जाणंति पासंति ?, गो० ! जह० अद्धगाउयं उक्को० चत्तारि गाउयाइं ओहिणा जाणंति पासंति, स्यणप्पभापुढविनेरइया णं भंते! केवतियंखेत्तंओहिणाजाणंति पासंति?, गो०! ज० अछुट्टाइंगाउयाइंउक्को० चत्तारि गाउयाइं०, सकरप्पभापुढविनेरइया जह० तिणि गा० उक्को० अछुट्टाइं गाउ०, वालुयप्यभापुढविनेरइया ज० अद्धाइजाई गाउ० उ० तिण्णि गाउयाई ओहिणा जाणंति पासंति, पंकप्पभापुढविनेरइया ज० दोन्नि गाउ० उ० अद्धाइज्जाइं गा० ओहिणा जा० पा०, धूमप्पभाषु० नेर० जह० दिवद्धं गा उक्को० दो गाउ० ओहिणाजा० पा०, तमापु० ने० ज० गाउयंउ० दिव्दं गाउयं ओहिना जा० पा०, अधेसत्तमाए पुच्छा, गो० ! जह० अद्धं गाउयं उ० गाउयं ओहिणा जा० पा०।
असुरकुमाराणं भंते ! ओहिणा केवइयं खेत्तंजा० पा०?, गो० ज० पणवीसंजोअनाई उक्को० असंखेजे दीवसमुद्दे ओहिणा जा० पा०, नागकुमारा णं ज० पणवीसं जोअनाई उ० संखेजे दीवसमुद्धे ओहिणा जा० पा०, एवं जाव थणियकुमारा । पंचिंदियतिरिक्खजोणिया णं भंते ! केवइयं खेत्तं ओहिणा जाणंति पासंति?, गो०! ज० अंगुलस्स असंखेजतिभागं उ० असंखेने दीवसमुद्दे, मणूसाणंभंते! ओहिणा केवतितं खेतं जा० पा०?, गो० ज० अंगुलस्स असंखेजितिभागंउको० असंखेजाइं अलोए लोयप्पमाणमेत्ताइं खंडाइं ओहिणा जा०पा०॥
वाणमंतरा जहा नागकुमारा, जोइसिया णं भंते ! केवतितं खेत्तं ओ० जा० पा०? गो० ज० संखेने दीवसमुद्दे उक्कोसेणवि संखेजे दीवसमुद्दे, सोहम्मगदेवा णं भंते ! केव० खेतं ओ० जा० पा०?, गो० ज० अंगुलस्स अंसंखेजतिभागंउको० अहे जाव इमीसेरयणप्पभाए हिडिल्ले चरमते तिरियं जाव असंखिने दीवसमुद्दे उड़े जाव समाई विमाणाइं ओहिणा जाणंति पासंति, एवे ईसाणगदेवावि,
सणंकुमारदेवाविएवं चेव, नवरंजाव अहे दोछाए सक्करप्पभाए पुढवीए हिहिले चरमंते, एवं माहिंददेवावि, बंभलोयलंतगदेवा तच्चाए पुढवीए हिडिल्ले चरमंते, महासुक्कसहस्सारगदेवा चउत्थीए पंकप्पभाए पुढवीए हेहिले चरमंते, आणयपाणयआरणच्चुयदेवा अहे जाव पंचमाए धूमप्पभाए हेडिल्ले घरमंते, हेहिमम्झिमगेवेजगदेवा अधे जाव छहाए तमाए पुढवीए हेहिल्ले जाव
For Private & Personal Use Only
Jain Education International
www.jainelibrary.org