________________
यदं-२८, उद्देशकः-१, द्वारं
२११
-ओसन्न कारणं पडुच्च वण्णओ कालनीलातिंगंधओ दुभिगंधातिरसओ तित्तरसकडुयाई फासओकक्खडगुरुयसीयलुक्खाइंतेसिं पोराणेवण्णगुणे गंधगुणेरसंगुणे फासगुणेविपरिणामइत्ता परिपीलइत्तापरिसाडइत्ता परिविद्धंसइत्ताअन्नेअपुग्वेवण्णगुणे गंधगुणेरसगुणे फासगुणेउप्पाइत्ता आयसरीरखेत्तोगाढे पोग्गले सव्वप्पणयाए आहारं आहारेति।
नेरइया णं भंते ! सव्वओ आहारेति सचओ परिणामति सव्वओ ऊससंति सव्वओ नीससंति अभिक्खणं आहारेति अभिक्खणंपरीणामंति अभिक्खणंऊससंति अभिक्खणंनीससंति आहच आहारेति आहच्च परणीति आहछ ऊससंति आहच्च नीससंति?, हता! गो०! नेरइया सब्बतो आहारेति एवं तं चेव जाव आहच्च नी०।
नेरइयाणं भंते! पोग्गले आहारत्ताते गिण्हतिं ते णं तेसिं पोग्गलाणं सेयालंसि कतिभागं आहारेति कतिभागंआसाएंति?, गो०! असंखेजतिभागंआ० अनंतभागं अस्साएंति, नेरइया गंभंते ! जे पोग्गले आहारत्ताते गिण्हति ते किंसचे आहारेति नो सब्वे आहारेति ?, गो०! ते सब्वे अपरिसेसए आहारेति । नेरइया णं भंते १ जे पोग्गले आहारत्ताए गिण्हंति ते णं तेसिं पोग्गलाकीसत्ताए भुजो २ परिणामेति?, गो०! सोतिदियत्तातेजाव फासिंदियत्ताते अनिट्ठत्ताते अकंतत्ताए अन्निद्वत्ताए अमणुण्णत्ताए अमणामत्ताते अनिच्छियत्ताते अभिज्झित्ताए अहत्ताते नो उद्धत्ताए दुक्खत्ताते नो सुहत्ताते एतेर्सि भुञ्जो २ परिणमंति।
वृ. नेरइयाणं भंते १' इत्यादि, नैरयिका भदन्त! किं सचित्ताहाराः-सचित्तमाहारयन्तीति सचित्ताहाराः,एवमचित्ताहारा मिश्राहारा इत्यपि भावनीयं, भगवानाह--'गौतमे'त्यादि, इह वैक्रियशरीरिणो वैक्रियशरीरपरिपोषयोग्यान् पुद्गलानाहारयन्ति, ते चाचित्ता एव सम्भवन्ति न जीवपरिगृहीता इत्यचित्ताहारा न सचित्ताहारा नापि मिश्राहाराः, एवमसुरकुमारादय; स्तनितकुमारापर्यवसाना भवनपतयो व्यन्तरा ज्योतिष्का वेमानिकाच वेदितव्याः, औदारिकशरीरिणः पुनरौदारिकशरीरपरिपोषयोग्यान् पुद्गलानाहारयन्ति, ते च पृथिवीकायिकादिपरिणामपरिणताइतिसचित्ताहाराअचित्ताहासमिश्राहाराश्च घटन्ते,तथाचाह-'ओरालियसरीरा जाव मणूसा' इत्यादि, औदारिकशरीरिणः पृथिवीकायिकेभ्य आरभ्य यावन्मनुष्याः, किमुक्तं भवति? -पृथिव्यप्तेदोवायुवनस्पतिरकूपाएकेन्द्रिया द्वित्रिचतुःपञ्चेन्द्रिया मनुष्याश्चच एते प्रत्येक सचित्ताहारा अप्यचित्ताहारा अपि मिश्राहारा अपि वक्तव्याः । उक्तः प्रथमाधिकारः, सम्प्रति द्वितीयादीनष्टमपर्यन्तान् सप्ताधिकारान् चतुर्विशतिदण्डकक्रमेण युगपदभिधित्सुः प्रथमतो नैरयिकाणामभिदधाति
'नेरइया ण'मित्यादि, नैरयिकाणमिति वाक्यालङ्कारे, भदन्त ! आहारार्थिनः, काक्वाऽभिधानतः प्रश्नार्थत्वावगतिः,भगवानाह–'हते त्यादि, हन्तेत्यनुमती अनुमतमेतत्, गौतम आहारार्थिनो नैरयिका इति, यदि आहारार्थिनस्ततो भदन्त ! नैरयिका णमिति पूर्ववत् 'केवइकालस्स'त्ति प्राकृतत्वात् तृतीयार्थे षषअठी, कियता कालेन आहारार्थः-आहारलक्षणं प्रयोजनं आहाराभिलाष इतियावत् समुत्पद्यते?, भगवानाह-'गौतम !' इत्यादि, नैरयिकाणां द्विविधो-द्विप्रकारः आहारः, तद्यथा--आभोगनिर्वार्तितोऽनाभोगनिवर्तितश्च, तत्र आभोगनमाभोगः-आलोचनमभिसन्धिरित्यर्थः आभोगेन निर्वर्तितः-उत्पादित आभोगनिवर्तित
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org