________________
प्रज्ञापनाउपाङ्गसूत्रम् - २ - १९/-/-/४९५
मू. (४९५) जीवा णं भंते! किं सम्मदिट्ठी मिच्छादिड्डी सम्मामिच्छादिट्ठी ?, गोयमा ! जीवा सम्मदिट्ठीविमिच्छादिट्ठीवि सम्मामिच्छादिट्ठीवि । एवं नेरइयावि। असुरकुमारादि एवं चेव जाव धणियकुमारा।
१०८
पुढवीकाइया णं पुच्छा, गोयमा ! पुढवीकाइया नो सम्मदिट्ठी मिच्छादिट्टी नो सम्मामिच्छादिट्ठी, एवं जाव वणस्सइकाइया बेइंदियाणं पुच्छा, गोयमा ! बेइंदिया सम्मदिट्ठी मिच्छादिट्ठी नो सम्मामिच्छादिट्ठी, एवं जाव चउरिदिया,
पंचिदियतिरिक्खजोणिया मणुस्सा वाणमंतरजोइसियवेमाणिया य सम्मदिट्ठीवि मिच्छादिट्ठीवि सम्मामिच्छादिट्ठीवि, सिद्धा णं पुच्छा, गोयमा ! सिद्धा सम्मदिट्ठी, नो मिच्छादिट्ठी णो सम्मामिच्छादिट्ठी । (पन्नवणाभगवईए सम्मत्तपदं समत्तं)
वृ. 'जीवाणं भंते! किं सम्मदिट्ठी' इत्यादि सुगमं आपदपरिसमाप्तेः, नवरं सासादनसम्यकत्वयुक्तोऽपि सूत्राभिप्रायेण पृथिव्यादिषु नोत्पद्यते, “उभयाभावो पुढवाइएसु" इति वचनात् द्वीन्द्रियादिषु सासादनसम्यक्त्वयुक्त उपपद्यते,
ततः पृथिव्यादयः सम्यग्ध्ष्टयः प्रतिषिद्धाः, द्वीन्द्रियादयोऽभिहितः, सम्यग्मिथ्याष्टिपरिणामः पुनः संज्ञिपञ्चेन्द्रियाणां भवति, न शेषाणां, तथास्वाभाव्यात्, अत उभयेऽपि सम्यग्मिध्याध्ष्टयः प्रतिषिद्धाः ॥
पदं - १९ – समाप्तम्
पदं - २० - " अन्तक्रिया"
वृ. व्याख्यातमेकोनविंशतितमं पदं, अधुना विंशतितमं आरभ्यते, अस्य चायमभिसंबन्धःइहानन्तरपदे सम्यक्त्वपरिणाम उक्तः, अत्र तु परिणामसाम्याद् गतिपरिणामविशेषोऽन्तक्रियाऽभिधीयते, तत्रेयमादौ अधिकारद्वारगाथा
मू. (४९६) नेरइय अंतकिरिया अनंतरं एगसमय उव्वट्टा । तित्थगरचक्कि बलदेववासुदेवमंडलियरयणा य ॥
-
वृ. 'नेरइय अंतकिरिया' इत्यादि, प्रथमतो नैरयिकोपलक्षितेषु चतुर्विंशतिस्थानेषु अन्तक्रिया चिन्तनीया । ततोऽनन्तरगताः किमन्तक्रियां कुर्वन्ति परम्परागता वा ? इत्येवमन्तरं चिन्तनीयं, ततो नैरयिकादिभ्योऽनन्तरमागताः कियन्त एकसमयेनान्तक्रियां कुर्वन्तीति चिन्त्यते,
तत 'उव्वट्टा' इति उद्वृ त्ताः सन्तः कस्यां योनावुत्पद्यन्ते इति वक्तव्यं, तथा यत उद्वृत्तास्तीर्थकराश्चक्रवर्तिनो बलदेवा वासुदेवा माण्डलिकाश्चक्रवर्तिनो रत्नानि च सेनापतिप्रमुखाणि भवन्ति ततस्तानि क्रमेण वक्तव्यानि इति द्वारगाथासंक्षेपार्थः । विस्तरार्थं तु सूत्रकृदेव वक्ष्यति, तत्र प्रथमतोऽन्तक्रियामभिधित्सुराह
-: पदं - २०, दारं- १ "नैरयिक" :
मू. (४९७) जीवे णं भंते! अंतकिरियं करेजा ?, गोयमा! अत्थेगइए करेज्जा, अत्थेगतिए नो करेजा । एवं नेरइए जाव वेमाणिए ।
नेरइए णं भंते! नेरइएस अंतकिरियं करेजा ? गोयमा ! नो इणट्टे समट्टे । नेरइया णं भंते
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
Jain Education International