________________
५३
पदं-१७, उद्देशकः-१, द्वार - जे ते पमत्तसंजया तेसिं दो किरियाओ कजंति-आरंभिया मायावत्तिया य,
तत्य णं जे ते संजयासंजया तेसिं तिनि किरियाओ कजंति तं-आरंभिया परिग्गहिया मायावत्तिया, तत्थ णं जे ते अस्संजया तेसिं चत्तारि किरियाओ कजंति, तंजहा-आरंभिया परिग्गहिया मायावत्तिया अपञ्चक्खाणकिरिया, तत्य णं जे ते मिच्छदिट्ठी जे सम्मामिच्छदिट्ठी तेसिं नियइयाओ पंच किरियाओ कजंति, तंजहा-आरंभिया परिग्गहिया मायावत्तिया अपञ्चक्खाणकिरिया मिच्छादसणवत्तिया, सेसं जहा नेरइयाणं ।।
वृ. 'मणुस्सा णं भंते ! सब्चे समाहारा' इत्यादि, सुगमं नवरं 'आहच आहारेंति आहच्च ऊससंतिआहच्च नीससंति' इति, महाशरीरा हि मनुष्या देवकुर्बादिमिथुनकास्ते च कदाचिदेवाहारयन्तिकावलिकाहारेण "अट्ठमभत्तस्स आहारो" इति वचनातू उच्छवासनिःश्वासावपितेषां शेषमनुष्यापेक्षया अतिसुखत्वात् कादाचित्कौ, अल्पशरीरास्त्वभीक्ष्णमलपंचाहारयन्ति, बालानां तथादर्शनात्, संमूर्चछिममनुष्याणामल्पशरीराणामनवरतमाहारसंभवाच्चा, उच्छ्वासनिःश्वासावप्यल्पशरीराणामभीक्ष्णं प्रायो दुःखबहुलत्वात्,
_ 'सेसंजहा नेरइयाण मिति शेष-कर्मवर्णादिविषयं सूत्रं यथा नैरयिकाणां तथाऽवसेयं, नवरमिह पूर्वोत्पन्नानांशुद्धवर्णादित्वं तारुण्याद्भावनीयं, क्रियासूत्रे विशेषमाह-नवरं किरियाहिं मणुया तिविहा' इत्यादि, तत्र सरागसंयता-अक्षीणानुपशान्तकषायावीतरागसंयताउपशान्तकषायाः क्षीणकषायाश्च 'अकिरिया' इति वातरागत्वेनारम्भादीनां क्रियाणामभावात्
___'एगा मायावत्तिया' इति अप्रमत्तसंयतानामेकैव मायाप्रत्यया क्रिया 'कजइत्ति क्रियते भवति, कदाचिदुड्डाहरक्षणप्रवृत्तानाम्, अक्षीणकषायत्वात्, 'आरंभियामायावत्तिया' इतिप्रमत्तसंयतानां हि सर्वः प्रमत्तयोगआरम्भ इति भवत्यारम्भिकी क्रिया अक्षीणकषायत्वाच्च मायाप्रत्ययेति,
'सेसं जहा नेरइयाण मिति शेषमायुर्विषयं सूत्रं यथा नैरयिकाणां तथा वक्तव्यं, तच्च सुगमत्वात् स्वयं भावनीयं।
मू. (४१) वाणमंतराणं जहा असुरकुमाराणं, एवं जोइसियवेमाणियाणवि, नवरं ते वेदनाए दु० पं० २०-माइमिच्छदिट्ठीउववनगा य अमाइसम्मदिट्ठीउववनगा य,
तत्थ णं जे ते माईमिच्छदिट्ठीउववन्नगा ते णं अप्पवेदनतरागा तत्थ णं जे ते अमाईसम्मदिट्ठीउववन्नगा ते णं महावेदनतरागा, से तेण० गो० ! एवं वु०, सेसं तहेव।
वृ. 'वाणमन्तराणंजहा असुरकुमाराणमित्यादि, यथा असुरकुमारा 'सन्निभूयाय असन्निभूया य, तत्थणंजे सन्निभूया ते महावेयणा असन्निभूया अप्पवेयणा' इत्येवमधीता व्यन्तरा अपि तथैवाध्येतव्याः, यतोऽसुरादिषु व्यन्तरान्तेषु देवेष्वसंज्ञीन उत्पद्यन्ते, तथाचोक्तं व्याख्याप्रज्ञप्ती प्रथमशतै द्वितीयोद्देशके-“असन्नी णं जहन्नेणं भवणवासीसु उक्कोसेणं वाणमंतरेसु" इति
तेचासुरकुमारप्रकरणोक्तयुक्तरल्पवेदनाभवन्तीत्यवसेयं, यत्तुप्राग्व्याख्यानं कृतंसंज्ञीनः सम्यग्दृष्टयोऽसंज्ञीनस्त्वितरे इति, तदेवमपिघटते इतिवृद्धव्याख्यानुसरणतः कृतमित्यदोषः 'एव' मित्यादि, एवमसुरकुमारोक्तप्रकारेण ज्योतिष्कवैमानिकानामपि वक्तव्यं, नवरं ते वेदनायामेनवमध्येतव्या
'दुविहा जोइसिया पन्नत्ता, तंजहा–मायिमिच्छदिट्ठीउववनगा य' इत्यादि, अथ
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org