________________
पद-१५, उद्देशकः-१, द्वारं - पंचिंदिय-तिरिक्खजोणियाणं,
मणूसा णं भंते ! ते निजरापोग्गले किं जाणंति पासंति आहारंति उदाहु न याति न पासंति आहारंति?, गो०! अत्यंगतिया जाणंति पासंति आहारेंति, अत्यंगतिया न याति न पासंतिआहारेति, सेकेणटेणं भंते! एवं वुश्चति अत्यंगतियाजाणंति पासंतिआहारोति अत्येगतिया नजाणंतिन पासंति आहारेति?, गो०! मणूसा दुविहा पन्नत्तातंजहा-सण्णिभूयाय असण्णिभूया य, तत्थ णजे ते असण्णिभूया तेणं न याणंति न पासंति आहारेति, तत्थ णंजे ते सण्णिभूया ते दुविहा पं०, तं०-उवउत्ता य अनुवउत्ता य, तत्थ णं जे ते अनुवउत्ता तेणं न याति न पासंति आहारैति, तत्थ णं जे ते उवउत्ता ते णं जाणंति पासंति आहारेति, से एएणद्वेणं गो०! एवं वुच्चइ-अत्थेगतिया न याति न पासंति आहारेति, अत्यंगतिया जाणंति पासंति आहारोति।
वाणमंतरजोइसिया जहा नेरइया । वेमाणिया णं भंते ! ते निजरापोग्गले कं जाणंति पासंति आहारेति?, जहा मणूसा, नवरंवेमाणिया दुविहा पं०, तं९०-माइमिच्छद्दिद्वीउववन्नगा य अमायिसम्मद्दिद्वीउववन्नगा य, तत्थ णं जे ते माइमिच्छद्दिद्वीउववन्नगा ते णं न याति न पासंति न आहारेति, तत्थ णं जे ते अमायिसम्मबिडिउववन्नगा ते दुविहा पं०, तं०-अनंतरोववण्णगा य परंपरोववण्णगा य, तत्थ गंजे ते अनंतरोववण्णगा ते णं न याति न पासंति आहारेति, तत्थ णंजे ते परंपरोववण्णगाते दुविहा पं०, तं०-पजत्तगाय अपजत्तगा य, तत्थ णं जे ते अपजत्तगा तेणं न जाणंति नपासंति आहारेति, तत्थणजे ते पञ्जत्तगाते दुविहापं०, तं०उवउत्ताय अनुवउत्ता य, तत्थ णं जे ते अनुवउत्ता तेणं न याति न पासंति आहारति, तत्थ णं जे ते उवउत्ता ते णं जाणंति पासंति आहारेति, से एतेणटेणं गो० ! एवं वुचति-अत्यंगतिया याणति जाव अत्यंगतिता आहारति
वृ. 'अनगारस्स णंभंते!' इत्यादि, न विद्यते अगारं-गृहं द्रव्यतो मावतश्च यस्यासावनगार:-संयतस्ततस्तस्य, णमिति वाक्यालबारे भदन्त ! “भावियप्पणो' इति भावितो-वासित आत्मा ज्ञानदर्शनचारित्रैस्तपोविशेषैश्चयेनसभावितात्मा तस्य मारणान्तिकसमुद्घातेन समवहतस्य येचरमाः-शैलेशीकालान्त्यसमयभाविनोनिरिपुद्गलाः-अपगतकर्मभावाः परमाणवः 'सुहमा णते पोग्गला' इति णमिति निश्चयेनिपातानामनेकार्थत्वात् निश्चितमेत्त 'सूक्ष्माः' चक्षुरादीन्द्रियपथमतिक्रान्तास्ते पुद्गलाः प्रज्ञप्ता भगवद्भिः हे श्रमण! आयुष्मन्, गौतमकृतं भगवतः सम्बोधनमेतत्, तथा निश्चितमेत्त सर्वलोकेऽपि पुद्गलाः स्पृष्टा णं वाक्यालङ्कृ ती तिष्ठन्ति?, एवं गौतमेन प्रश्ने कृते भगवानाह- 'हंता! गोयमा!' हन्तेति प्रत्यवधारणे एवमेवैतत् गौतमः 'अणगारस्स णं भावियप्पणो' इत्यादि तदेवं पुनरपि प्रश्नः, 'छउमत्थे णं भंते' इत्यादि । अथ कोऽस्य प्रश्नस्यावकाशः?,
उच्यते, इह प्रागुक्तं स्पृष्टानि प्रविष्टानि च शब्दाद्रव्याणि श्रृणोतीत्यादि, निर्जरापुद्गला अपि सर्वलोकस्पर्शिनइति तेषामपि श्रोत्रादिषुस्पर्शनप्रवेशौनस्तः? इतिसंशयस्तत्र प्रश्नः-छद्मस्थो भदन्त ! मनुष्यः, छद्मस्थग्रहणं केवलिव्युदासार्थं, केवली हि सर्वैरप्यात्मशरीरप्रदेशैः सर्वं जानाति पश्यति च, यथोक्तम्-“सव्वतो जाणइ केवली सव्वतो पासइ केवली" स्तुतिकारोऽप्याह“समन्ततः सर्वगुणं निरक्ष"मिति, छद्मस्थस्त्वङ्गोपाङ्गनामकर्मविशेषसंस्कृतैरेवेन्द्रियद्वारैर्जानाति
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
E
www.jainelibrary.org