________________
१४
प्रज्ञापनाउपाङ्गसूत्रम्-२-१५/9/-/४२५
आउस्सेहपमाणंगुलाण एक्केणवि नजुतं॥" सत्यमेतत्, केवलमिदं सूत्रं प्रकाश्यविषय द्रष्टव्यं, न तु प्रकाशकविषयं, ततः प्रकाशकेऽधिकतरमपिविषयपरिमाणंनविरुध्यतेइतिन कश्चिद्दोषः, कथमेवंविधोऽर्थोऽवसीयते इति चेत् ?, उच्यते पूर्वसूरिकृतव्याख्यानात, सकलमपि हि कालिकश्रुतं पूर्वसूरिकृतव्याख्यानानुसारेणैव व्याख्यानयन्तिमहाधियो, नयथाऽक्षरमात्रसन्निवेशं, पूर्वगतसूत्रार्थसङ्ग्रहपरतया कालिकश्रुतस्य कवचित्सलिप्तस्याप्यर्थस्य महता विस्तरेण क्वचिद्विस्तरवतोप्यतिसझपेणाभिधाने अक्तिनैः स्वमतियथावस्थितार्थतया ज्ञातुमशक्यत्वादत एवोक्तमिदमन्यत्र॥१॥ “जंजह भणियं सुत्ते तहेव जइ तं वियालणा नस्थि ।
किं कालियानुओगो दिछो दिहिप्पहाणेहिं? ॥" तस्मात् पूर्वसूरिकृतव्याख्यानानाधिकृतग्रन्थविरोधः, आह च भाष्यकृत॥१॥ “सुत्ताभिप्पाओऽयं पयसणिज्जे तयं नउ पयासे।
वक्खाणाउ विसेसो नहि संदेहादलक्खणया ॥” इति तथा घ्राणेन्द्रियजिह्वेन्द्रियस्पर्शनेन्द्रियाणि गन्धादीनुत्कर्षतो नवयोजनेभ्य आगतान् अच्छिन्नान्-द्रव्यान्तरैरप्रतिहतशक्तिकान् परिछिन्दन्ति न परत आगतान्, परत आगतानां मन्दपरिणा भत्वभावात्, घ्राणेन्द्रियादीनांच तथारूपाणामपूिदूरागतानां गन्धादिरूपाणामपितेषां परिच्छेदं कर्तुमशक्यत्वात, आहच भाष्यकृत॥१॥ “बारसहिंतो सोत्तं सेसाणं नवहि जोयणेहिंतो।
गिण्हंति पत्तमत्थं एत्तो परतो न गिण्हंति ।। दव्वाण मंदपरिणामियाए परतो न इंदयबलंपि" इति
-इन्द्रियविषयाधिकारे इदमपि सूत्रम्मू. (२६) अनगारस्स णं भंते ! भावियप्पणो मारणंतियसमुग्घाएणं समोहयस्स जे चरमा निजरापोग्गला सुहमाणं ते पोग्गला पन्नत्ता समणाउसो! सव्वं लोगंपियणं ते ओगाहित्ता णं चिट्ठति?, हंता! गो०! अनगारस्स भावियप्पणो मारणां तियसमुग्याएणं समोहयस्स जे चरमा निजरापोग्गला सुहुमाणं ते पोग्गला पन्नता समणाउसो! सब्बं लोगपि य णं ओगाहित्ता णं चिट्ठति।
छउमत्थे णं भंते ! मणूसे तेसिं निजरापोग्गलाणं किं आणत्तं वा नाणत्तं वा ओमत्तं वा तुच्छत्तं वा गरुयत्तं वालहुयत्तं वाजाणति पासति?,ग०! नो इणढे समढे, से केणटेणं भंते! एवं वुच्चइ-छउमत्थे णं मणूसे तेसिं निजरापोग्गलाणं णो किंचि आणत्तं वा णाणत्तं वा ओमत्तं वा तुच्छत्तंवागरुयत्तंवालहुयत्तं वाजाणइपांसइ?, देवेवियणंअत्यगतिएजेणंतेसिं निजरापोग्गलाणं नो किंचि आणतं वा ओमत्तं वा तुच्छत्तं वा गरुयत्तं वा लहुयत्तं वा जाणति पासति, से तेणटेणं गो० ! एवं वुचति-छउमत्थे गंमणूसे तेसिं निजरापोग्गलाणं नो किंचि आणतंवा जाव जाणति पासति, एवं सुहुमा णं ते पोग्गला पन्नता समणाउसो!, सव्वलोगपि य णं ते ओगाहित्ताणं चिट्ठति । नेरइया णं भंते ! निजरापोग्गले किं जाणंति पासंति आहारेंति उदाहु न याति न पासंति आहारेति ?, गो० ! नेरइया निजरापोग्गले न जाणंति न पासंति आहारोति, एवं जाव
www.jainelibrary.org
Jain Education International
For Private & Personal Use Only