Page Text
________________
२९४
प्रज्ञापनाउपाङ्गसूत्र-१- १२/-1-1४०४
शेषः, साच सुप्रसिद्धत्वात्रोक्ता, कथं सुप्रसिद्धेति चेत् ? उच्यते, इहमहादण्डक पञ्चेन्द्रियतिर्यग्नपुंसकेभ्योऽसङ्घयेयगुणहीना व्यन्तराः पठ्यन्ते, तत एषां विष्कम्भसूचिरपितिर्यक्पञ्चेन्द्रियविष्कमभसूचेरसङ्कयेयगुणहीना वक्तव्या इति, आह च मूलटीकाकारोऽपि, -
___ "जम्हा महादंडए पंचिंदियतिरियनपुंसएहितो असंखेज्जगुणहीणा वाणमंतरा पढिजंति, तम्हा विक्खंभसूईवि तेहिंतोअसंखेजगुणहीणा चेवभाणियव्वा' इति, सम्प्रतिप्रतिभाग उच्यतेप्रतिभागो नाम खण्डं, संखेजजोयणसयवग्गपलिभागो पयरस्स' इति सङ्खयेयोजनशतवर्गप्रमाणः प्रतिभागः प्रतरस्य पूरणे अपहरणे वा इति वाक्यशेषः, इयमत्र भावना असङ्खयेययोजनशतवर्गप्रमाणे श्रेणिखण्डे यदिएकैको व्यन्तरःस्थाप्यतेततस्ते सकलमपि प्रतरमापूयन्ति, यदिवा यद्येकैकव्यनतरापहारे एकैकं सङ्खयेययोजनशतवर्गप्रमाणं श्रेणिखण्डमपह्यिते तत एकत्रव्यन्तरा निष्ठां यान्ति परतः सकलं प्रतरमिति, मुक्तान्यौधिकमुक्तवत्, आहारकाणि नैरयिकवत्, तैजसकार्मणानि बद्धानि बद्धवैक्रियवत्, मुक्तान्यौधिकमुक्तवत् ।
ज्योतिष्काणामौदारिकाणि नैरयिकवत्, वैक्रियाणि बद्धान्यसङ्खयेयानि, तत्र कालतो मार्गणायां प्रतिसमयमेकैकापहारे सामस्त्येनासङ्खयेयाभिरुत्सर्पिण्यवसर्पिणीभिरपहियन्ते, क्षेत्रतोऽसङ्कयेयाः श्रेणयः, ताश्च श्रेणयः प्रतरासङ्ख्येयभागप्रमिताः, तथा चाह–'जोइसियाणं एवं चेव'इति, नवरमित्यादिना विशेषं दर्शयति, नवरं तासां श्रेणीनां विष्कम्भसूचिर्वक्तव्येति शेषः, इयमपि सुप्रसिद्धात्वात्रोक्ता, कथमियं सुप्रसिद्धेति चेत् ?, उच्यते, यस्मान्महादण्डके व्यन्तरेभ्यो ज्योतिष्काः सङ्खयेयगुणा उक्तास्तत एतेषां विष्कम्भसूचिरपि तेषां विष्कम्भसूचेः सङ्घयेययगुणा द्रष्टव्या, तथा चाह मूलटीकाकाकरः-'जम्हा वाणमंतरेहितोजोइसियासंखिजगुणा पढिजंति, तम्हा विक्खंभसूईवितेसिंतेहिंतोसंखेजगुणाचेव भवति', इति नवरंप्रतिभागे स्पष्टतरो विशेषस्तमेवाह-'बिछप्पन्नं गुलसयवग्गपलिभागो पयरस्स' इति षट्पञ्चादशधिकशतद्वयाङ्गुलवर्गप्रमाणः प्रतिभागः प्रतरस्य पूरणेऽपहरणेच,
अत्रापीयं भावना-षट्पञ्चादशधिकशतद्वयाङ्गुलवर्गप्रमाणे श्रेणिखण्डे यद्येकैको ज्योतिष्कोऽवस्थाप्यते ततस्ते सकलमपि प्रतरमापरयन्ति, यदिवा यद्यैकैकज्योतिष्कापहारेण एकैकं षट्पञ्चाशदधिकशतद्वयाङ्गुलवर्गदप्रमाणं श्रेणिखण्डमपह्यिते तत एकत्र ज्योतिष्काः परिसमाप्तिमुपयान्तिअपरत्र सकलं प्रतरमिति, एवंचज्योतिष्काणांव्यन्तरेभ्यः सङ्ख्येयगुणहीनः प्रतिभागः सङ्घयेयगुणाभ्यधिका सूचिः, पञ्चसङ्ग्रहे पुनः षट्पञ्चाशदधिकशतद्वयप्रमाण एव प्रतिभाग उक्तो नतु षट्पञ्चाशदधिकशतद्वयवर्गदप्रमाणः, तथा च तद्ग्रन्थः"छप्पन्नदोसयंगुलसूइपएसेहं भाइयं पयरं । जोइसिएहिं हीरइ" इति, मुक्तान्यौधिकमुक्तवत्, आहारकाणि नैरयिकवत्, तैजसकार्मणानि बद्धानि वैक्रियवत्, मुक्तान्यौधिकमुक्तवत् ।
वैमानिकानामौदारिकाणिनैरयिकवत्, वैक्रियमाणिबद्धानिअसङ्घयेयानि, तत्र कालतो मार्गणाज्योतिष्कवत्, क्षेत्रतीमार्गणाऽसद्ध्येयाः श्रेणयः, किमुक्तं भवति?-असङ्ख्येयासुश्रेणिषु यावन्त आकाशप्रदेशास्तावप्रमाणानीति, तासां च श्रेणीनां परिमाणां प्रतरस्यासङ्ख्येयो भागः, प्रतरासङ्ख्येयाभागप्रमिता ग्राह्या इत्यर्थः, तत्रप्रतरासङ्खयेयाभागो नैरयिकादिमार्गणायामपि गृहीतं
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
| SR No. | 003349 |
| Book Title | Agam Sutra Satik 15 Pragnapana UpangSutra 04 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Dipratnasagar, Deepratnasagar |
| Publisher | Agam Shrut Prakashan |
| Publication Year | 2000 |
| Total Pages | 664 |
| Language | Prakrit, Sanskrit |
| Classification | Book_Devnagari, Agam, Canon, Agam 15, & agam_pragyapana |
| File Size | 14 MB |