________________
प्रज्ञापनाउपाङ्गसूत्रं - १-१२/-/-/४०० सहस्समवट्ठियप्यमाणमोरालियं अन्नमेद्दहमेत्तं नत्थित्ति, विउब्वियं होज्जा तं तु अणवट्ठियप्पमाणं, अवट्टियं पुण पंच धनुसया अहेसत्तमाए, इमं पुण अवट्ठियप्यमाणं साइरेगं जोयणसहस्सं वनस्पतीना "मिति, अथवा उरलं- विरलप्रदेशंन तु वनं स्वल्पप्रदेशोपचितत्वात् बृहत्त्वाञ्च्च भेण्डवत्, यदिवा ओरालं- समयपरिभाषया मांसास्थिस्नाय्वाद्यवबद्धं, स्वत्र स्वार्थिक इकप्रत्ययः, इहोदारमेव औदारिकं पृषोदरादित्वादिष्टरूपनिष्पत्तिः, प्राकृतत्वात् ओरालियमिति, उक्तं च"तत्थोदारमुरालं उरलं ओरालमेव विन्नेयं । ओरालियंति पढमं पडुच्च तित्थेसरसरीरं ॥ भन्नइ य तव्वोरालं वित्थरवंतं वणस्सई पप्प । पगईए नत्थि अण्णं एगद्दहमित्तं विसालंति ॥ उरलं थेवपएसोवचियंति महल्लां जहा भिण्डं । मंसट्टिण्हारुबद्धं ओरालं समयपरिभासा ।। १ ।
119 11
1
तथा विविधा विशिष्टा वा क्रिया विक्रिय तस्यां भवं वैक्रियं उक्तं च"विविहा विसिट्ठगा वा किरिया तीए उ जं भवं तमिह ।
119 11
वेउब्वियं तयं पुण नारग्दवाण पगईए ॥”
अथवा वैकुर्विकमिति शब्दसंस्कारः, तत्र विकुर्व इति सिद्धान्तप्रसिद्धोऽयं धातुः, विकुव्वा विकुर्व्वाः विविधा क्रिया इत्यर्थः तेन निर्वृत्तं वैकुर्विकं २ तथा चतुर्द्दशपूर्वविदा कार्योत्पत्ती योगबलेनाह्यते इत्यद्वारकं ३, तेजसो विकारस्तैजसं ४, कर्मणो जातं कर्मजमिति ५ ।
२८०
॥२॥
॥३॥
नन्वौदारिकादीनां शरीराणामित्यमुपन्यासे किञ्चिस्ति प्रयोजनमुत यथाकथञ्चिदेष प्रवृत्त इति ?, उच्यते, अस्तीति ब्रूमः, किं तदिति चेत्, उच्यते, परम्परप्रदेशसंभ्यं परम्परं वर्गणासु प्रदेशबाहुल्यं (च), तथा हि- औदारिकात् वैक्रियस्य प्रदेशसौक्ष्म्यं वैक्रियादप्याहारकस्य आहारकादपि तैजसस्य तैजसादपि कार्मणस्य, तथा औदारिकात् वैक्रियस्य वर्गणासु प्रदेशबाहुल्यं वैक्रियादाहारकस्याहान्दापि तैजसस्य तैजसादपि कार्मणस्येति एतान्येव शरीराणि नैरयिकादिषु सम्भवतश्चिन्तयति
'नेरइयाणं भंते! केवइया सरीरा पन्नत्ता' इत्यादि, पाठसिद्धं, शरीराणि च जीवानां द्विविधानि तद्यथा - बद्धानि मुक्तानि च तत्र यानि चिन्ताकाले जीवैः परिगृहीतानि वर्त्तन्ते तानि बद्धानि यानि च पूर्वभवेषु परित्यक्तानि तानि मुक्तानि तेषां बद्धानां मुक्तानां च परिमाणमिदानीं द्रव्यक्षेत्रकालैः प्ररूपणीयं, तत्र द्रव्यैरभव्यादिभिः क्षेत्रेण श्रेणिप्रत्यादिना कालेनावलिकादिना,
तत्रीदारिकशरीररमधिकृत्याह
मू. (४०१) केवइया णं भंते! ओरालियसरीरया पं० ?, गो० ! दुविहा पं० तं०-मुद्धिलया य मुक्किल्लया य, तत्थ णं जे ते बद्धेल्लगा ते णं असंखेज्जा असंखेजाहिं उस्सप्पिणिओसप्पिणीहिं अवहीरंति कलतो, खेत्ततो असंखेज्जा लोगा, तत्थ णं जे त मुक्केल्लया ते णं अनंता अनंताहिं उस्सप्पिणिओसप्पिणीहिं अवहीरंति कालतो खेत्तओ अनंता लोगा अभवसिद्धिएहिंतो अनंतगुणा सिद्धा (ण) नंतभागो । केवतिया णं भंते! वेउव्वियसरीरया पं० गो० ! दुविहा पं०, तं० - बद्धेल्लया य मुक्केलगाय, तत्थ णं जे ते बद्धेल्लगा ते णं असंखेज्जा असंखेज्जाहिं उस्सप्पिणिओसप्पिणीहिं
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org