________________
10x
प्रज्ञापनाउपाङ्गसूत्र- १-५/-/-/३२०
चट्टाraise वन्नगंधरसफासपज्जवेहिं छट्टाणवडिए आभिनिबोहियनाणपञ्जवेहिं तुल्ले सुयनाणपञ्जवेहिं दोहिं दंसणेहिं छट्टाणवडिए, एवं उक्कोसाभिनिबोहियनाणीवि नवरं आभिनिबोहियनाणपज्रवेहिं तुल्ले ठिईए तिट्ठाणवडिए तिहिं नाणेहिं तिहिं दंसणेहिं छट्टाणवडिए ।
अजहन्नमणुकोसाभिनिबोहियनाणी जहा उक्कोसाभिनिबोहियनाणी, नवरं टिईए चउट्टाणवडिए सट्टाणे छट्टाणवडिए, एवं सुयनाणीवि, जहन्नोहियनाणीणं भंते! मणुस्साणं केवइया पञ्जवा पत्रत्ता ?, गोयमा ! अनंता पजवा पन्नत्ता, से केणट्टेणं भंते! एवं बुच्चइ !, गोयमा ! जहन्नोहिनाणी मणुस्से जहन्नोहिनाणिस्स मणूसस्स दव्वठ्ठायए तुल्ले पएसट्टयाए तुल्ले ओगाहणनुयाए तिद्वाणवडिए ठिईए तिद्वाणवडिए वन्नगंधरसफासपजवेहिं दोहिं नाणेहिं छट्टाणवडिए ओहिनाणपञ्जवेहिं तुल्ले मणनाणपञ्जवेहिं छट्टाणवडिए तिहिं दंसणेहिं छट्टाणवडिए, एवं उक्कीसोहिनाणीवि, अजहन्नमणुक्कोसोहिनाणी एवं चेव, नवरं ओगाहणट्टयाए चउट्ठाणवडिए, सट्टाणे छट्टाणवडिए, जहा ओहिनाणी तहा मणपजवनाणीवि भाणियव्वे, नवरं ओगाहणट्टयाए ताणवडिए, जहा आभिणिबोहियणाणी तहा मइ अन्नाणी सुयअन्नाणीवि भानियव्वे, जहा ओहिनाणी तहा विभंगनाणीवि भाणियव्वे चक्खुदंसणी अचक्खुदंरुय जहा आभिनिबोहियनाणी ओहिदंसणी जहा ओहिनाणी । जत्थ नाणा तत्थ अन्नाणा नत्थि जत्थ अन्नाणा तत्थ नाणा नत्थि, जत्थ दंसणा तत्थ नाणावि अन्नाणवि ।
केवलनाणीणं भंते! मणुस्साणं केवइया पजवा पत्रत्ता ?, गोयमा ! अनंता पखवा पनत्ता, सेकेणट्टेणं भंते! एवं बुच्चइ केवलनाणीणं मणुस्साणं अनंता पजवा पत्रत्ता ?, गोयमा ! केवलनाणी मणूसे केवलनाणिसस मणूसस्स दव्वट्टयाए तुल्ले पएसट्टयाए तुल्ले ओगाहणट्टयाए चउट्टाणवडिए ठिईए तिट्टाणवडिए वन्नगंधरसफासपज्जवेहिं छट्टाणवडिए केवलनाणपज्जवेहिं केवलदंसणपञ्जवेहिं य तुल्ले एवं केवलदंसणीवि मणूसे भाणियव्वे ॥
वृ. मनुष्योऽपि जघन्यावगाहनो नियमात् सङ्घयेयवर्षायुष्कः, सङ्घयेयवर्षायुष्कश्च स्थित्या त्रिस्थानपतित एवेति 'तिहिं नाणेहिं' इति, यदा कश्चित् तीर्थकरोऽनुत्तरोपपातिकदेवो वा अप्रतिपतितेनावधिज्ञनेन जघन्यायामवगाहनायामुत्पद्यतेतदाऽवधिज्ञानमपि लभ्यते इतीह त्रिभिर्ज्ञानैरित्युक्तं, विभङ्गज्ञानसहितस्तु नरकादुख तो जघन्यायामवगाहनायां नोत्पद्यते तथास्वाभाव्यात् अतो विभङ्गज्ञानं न लभ्यते इति द्वाभ्यामज्ञानाभ्यामित्युक्तं, उत्कृष्टावगाहनमनुष्यसूत्रे 'ठिईए सिय हीणे सिय तुल्ले सिय अब्भहिए जइ हीणे असंखेज्जभागहीणे जइ अब्भहिए असंखेज्जभागअब्भहिए' इति, उत्कृष्टावगाहना हि मनुष्यास्त्रिगव्यूतोच्छ्रयाः त्रिगव्यूतानां च स्थितिर्जघन्यतःपल्योपभासङ्घयेयभागहीनानि त्रीणि पल्योपमानि उत्कर्षतस्तान्येव परिपूर्णानि त्रीणि पल्योपमानि उक्तं च जीवाभिगमे - 'उत्तरकुरुदेवकुराए मणुस्साणं भंते! केवइयं कालं ठिई पन्नत्ता ?, गोयमा ! जहन्त्रेणं तिनि पलिओवमाइं पलिओवमस्सासंखिञ्जइभागहीणाई उक्कोसेणं तिन्नि पलिओवमाई' त्रिपल्योपमासङ्घयेयभागश्च त्रयाणां पल्योपमानामसङ्घयेयतमो भाग इति पल्योपमासद्वयेयभागहीन पल्योपमत्रयस्थितिकः परिपूर्णपल्योपमन्त्रयस्थितिकापेक्षयाऽसङ्घयेयभागहीनः, इतरस्तु तदपेक्षयाऽसङ्घयेयभागाधिकः, शेषा वृद्धिहानयो न लभ्यन्ते,
'दो नाणा दो अन्नाणा' इति उत्कृष्टावगाहना हि असङ्घयेयवर्षायुषः, असङ्घयेयवर्षायुषां
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
Jain Education International