Agam Sutra Satik 15 Pragnapana UpangSutra 04

SR No.: 003349
Original Sutra Author: N/A
Author: Dipratnasagar, Deepratnasagar
Publisher: Agam Shrut Prakashan
Publication Year: 2000
Total Pages: 664
Language: Prakrit, Sanskrit
Classification: Book_Devnagari, Agam, Canon, Agam 15, & agam_pragyapana
File Size: 14 MB

Page 169

१६६
प्रज्ञापनाउपाङ्गसूत्र-१-३/-/२५/२९४
इन्द्रियोपयुक्तानामप्यसातवेदकत्वात्, तेभ्योडिसमवहता विशेषाधिकाः,सातवेदकानामष्यसमवहतत्वभावात्, तेभ्यो जागरा विशेषाधिकाः, समवहतानामपि केषांचिजागरत्वात,
तेभ्यः पर्याप्ताः विशेषाधिकाः, सुप्तानामपि केषाञ्चित्पर्याप्तत्वात्, सुप्ता हि पर्याप्ता अपि भवन्तिजागरास्तुपर्याप्ता एवेति नियमः, तेभ्योऽपिपर्याप्तेभ्यः आयुःकर्मबन्धकाः विशेषाधिकाः, अपर्याप्तानामप्यायुःकर्मबन्धकत्वभावात्, इदमेवाल्पबहुत्वं वियेनजनानुग्रहाय स्थापनाराशिभिरुपदय॑ते-इह द्वेपङ्कती उपर्यधोभावेन न्यस्तेते, तत्रोपरितन्यापकतावायुःकर्मबन्धकाअपर्याप्ताः सुप्ताः समवहताःसातवेदकाइन्द्रियोपयुक्ताःअनाकारोपयुक्ताःक्रमण स्थाप्यन्ते, तस्या अधस्तन्यां पङ्तौ तेषामेवपदानामधस्तात्यथासङ्ख्यमायुरबन्धकाः पर्याप्ता जागराअसमवहता असातवेदका नोइन्द्रियोपयुक्ताः साकारोपयुक्ताः । स्थापना चेयं
आयुर्बन्धकाः १ अपर्याप्ताः २ सुप्ताः ४ समवहताः ८ सातवेदकाः १६ इन्द्रियोपयुक्ताः ३२ अनाकारोपयुक्ताः ६४ आयुरबन्धकाः २५५ पर्याप्ताः २५४ जागराः २५२ असमवहताः २४८ असातवेदकाः २४० नोइन्द्रियोपयुक्ताः २२४ साकारोपयुक्ताः १९२॥
अत्रोपरितन्यां पङ्क्तो सर्वाण्यपि पदानि सङ्घयेयगुणानि, आयुःपदं सर्वेषामाद्यमिति तत्परिमाणसङ्ग्यायमेकः स्थाप्यते, ततः शेषपदानि किल जघन्येन सङ्ख्येयन सङ्घयेयगुणानीति द्विगुणद्विगुणाङ्कः तेषु स्थाप्यते, तद्यथा-द्वौ चत्वारः अष्टौ षोडश द्वात्रिंशत् चतुष्षष्टिः, सर्वोऽपि जीवराशिरन्तानन्तस्वरूपोऽप्यसत्कल्पनया षट्पञ्चाशदधिकशतद्वयपरिमाणः परिकल्प्यते, ततोऽस्माद् ाशेरायुर्बन्धकादिगताः सङ्ख्याः शोधयित्वायद्यत् शेषमवतिष्ठतितत्तदायुरबन्धकादीनां परिमाणं स्थापयितव्यं, तद्यथा
आयुरबन्धकादिपदेद्वेशतेपञ्चपञ्चाशदधिके, शेषेषुयथोक्तक्रमद्वेशतेचतुःपञ्चाशदधिके द्वेशते द्विपञ्चाशदधिके द्वेशते अष्टाचत्वारिंशदधिके द्वेशतेचत्वारिंशदधिके द्वेशते चतुर्विंशत्यधिके द्विनवत्यधिकं शतं, एवंचसत्युपरितनपङ्कितगतान्यनाकारोपयुक्तपर्यन्तानि पदानि सङ्घयेयगुणानि द्विगुणद्विगुणा धिकत्वात्, ततः परं साकारोपयुक्तपदमपि सङ्घयेयगुणं त्रिगुणत्वात्, शेषाणि तु नोइन्द्रियोपयुक्तादीनि प्रतिलोमं विशेषाधिकानि, द्विगुणत्वस्यापि क्वचिदभावात् ।। तदेवं गतं बन्धद्वारम्, इदानीं पुद्गलद्वारमाह
-पदं-३-दारं-२६:- "पुद्गल" मू. (२९५) खिताणुवाएणं सव्वत्थोवा पुग्गला तेलोक्के उडलोयतिरियलोए अणंतगुणा अहोलोयतिरियलोए विसेसाहिया तिरियलोए असंखिजगुणा उड्डलोए असंखिजगुणा अहोलोए विसेसाहिया। दिसाणुवाएणंसव्वत्थोवा पुग्गला उढदिसाएअहोलोएविसेसाहियाउत्तरपुरछिमेणं दाहिणपञ्चस्थिमेण य दोवि तुल्ला असंखिजगुणा दाहिणपुरच्छिमेण उत्तरपञ्चस्थिमेण य दोवि विसेसाहिया पुरछिमेणं असंखिजगुणा पञ्चत्थिमेणं विसेसाहिया दाहिणेणं विसेसाहिया उत्तरेणं विसेसाहिया॥
खित्तागुवाएणं सव्वत्थोवाइं दव्वाइं तेलोक्के उड्डलोयतिरियलोए अनंतगुणाई अहोलोयतिरियलोए विसेसाहियाइंउडलोए असंखिज्जगुणाइं अहोलोए अनंकतगुणाईतिरियलोए