________________
-
प्रतिपत्तिः-१,
"तेसिणं भंते! जीवाणं कइ सरीरगा' ? इत्यादिद्वारकलापचिन्तायामपि बादरपृथिवीकायिकगमोऽनुमन्तव्यो, नवरं संस्थानद्वारे शरीरकाणि स्तिबुकसंस्थानसंस्थितानि वक्तव्यानि, स्थितिद्वारे जघन्यतः स्थितिरन्तर्मुहूर्तमुत्कर्षतः सप्त वर्षसहस्राणि, शेषं तथैव, उपसंहारमाह'सेत्त'मित्यादि ॥उक्ता अप्कायिकाः, सम्प्रति वनस्पतिकायिकनाह
मू(१९)से किं तं वणस्सइकाइया?, २ दुविहा पन्नत्ता, तंजहा सुहुमवणस्सइकाइया य बायरवणस्सइकाइया य।
वृ. अथ के ते वनस्पतिकायिकाः ?, सूरिराह-वनस्पतिकायिका द्विविधाः प्रज्ञप्ताः, तद्यथा-सूक्ष्मवनस्पतिकायिकाश्च बादरवनस्पतिकायिकाश्त, चशब्दी स्वगतानेकभेदसूचकौ ।
मू. (२०) से किं तं समहुमवणस्सइकाइया?, २ दुविहा पन्नत्ता, तंजहा-पजत्तगा य अपजत्तगायतहेवणवरं अनित्यंत्य (संठगण०) संठिया, दुगतिया दुआगतिया अपरित्ता अणंता, अवसेसंजहा पुढविकइयाणं, सेतं सुहमवणस्सइकाइया॥
वृ. 'से किंत'मित्यादि, अथ के तेसूक्ष्मवनस्पतिकायिकाः?, सूरिराह-सूक्ष्मवनस्पतिकायिका द्विविधाः प्रज्ञप्ताः-पर्याप्ता अपर्याप्ताश्च, 'तेसि णं मंते! कति सरीरगा' इत्यादिद्वारकलापचिन्तनं सूक्ष्मपृथिवीकायिकवद्भावनीयं, नवरं संस्थानद्वारे सरीरगाअनित्यंत्यसंठाणसंठिया पन्नता' इति, इत्यं तिष्ठतीति इत्यंस्थं न इत्थंस्थमनित्थंस्थम्, अनियताकारमित्यर्थः।
तच तत्संस्थानं तेन संस्थितानि-अनियतसंस्थानसंस्थितानि, गत्यागतिद्वारसूत्रपयन्ते 'अपरित्ताअनंतापन्नत्ता' इति वक्तव्यम्, 'अपरीत्ता' अप्रत्येकशरीरिणःअनन्तकायिका इत्यर्थः, अत एवानन्ताः प्रज्ञप्ताः हे श्रमण ! हे आयुष्मन् ! 'सेत्त'मित्यादि उपसंहारवाक्यम् ।।
मू.(२१) से किंतंबायरवणस्सइकाइया?, २ दुविहापन्नत्ता, तंजहा-पत्तेयसरीरबायरवणस्सतिकाइया य साधारणसरीरबायरवणस्सइकाइया य।
वृ. 'से किंत'मित्यादि, अथ के तेबादरवनस्पतिकायिकाः?, सूरिराह-बादरवनस्पतिकायिका द्विविधाः प्रज्ञप्ताः, तद्यथा-प्रत्येक शरीरबादरवनस्पतिकायिकाश्च साधारणशरीरबादरवनस्पतिकायिकाश्च, चशब्दौ पूर्ववत् ।
मू. (२२) से किंतं पत्तेयसरीरबादरवणस्सतिकाइया?, २ दुवालसविहा पन्नत्तातंजहा
वृ. 'से किंगत'मित्यादि, अथ के ते प्रत्येकशरीरबादरवनस्पतिकायिकाः?, सूरिराहप्रत्येकशरीरबादरवनस्पतिकायिका द्वादशविधाः प्रज्ञप्ताः, तद्यथामू. (२३) रुक्खा गुच्छा गुम्मा लता य वल्ली य पव्वगा चेव।
तणवलयहरितओसहिजल-रुहकुहणा य बोद्धब्वा ।। मू. (२) से किं तं रुक्खा?,२ दुविहा पन्नत्ता, तंजहा एगडिया य बहुबीया यासे किं तंएगहिया ?, २ अनेगविहा पन्नत्ता, तंजहा-निबंबजंबुजाव पुण्णागणागरुक्खे सीवणितधा असोगे य, जे यावण्णे तहप्पगारा, एतेसि णं मूलावि असंखेजजीवायि, एवं कंदा खंधा तया साला पवाला पत्ता पत्तेयजीवा पुप्फाई अणेगजीवाइं फला एगट्ठिया, सेत्तं एगट्टिया।
से किं तं बहुबीया ?,२ अणेगविधा पन्नता, तंजहा-अत्थियतंदुयउंबरकविढे
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org