________________
॥४॥
प्रतिपत्तिः -३, म०
__ १७३ ॥३॥ एगोरुयपरिखेवो नव चेव सयाई अउणपण्णाई।
बारस पण्णवाइं हयकण्णाणं परिक्खेवो ।। पणरस एक्कासीया आयंसमुहाण परिरओ होइ। अट्ठार सत्तनउया आसमुहाणं परिक्खेवो॥ बावीसं तेराई परिखेवो होइ आसकन्नाणं । पणुवीस अउणतीसा उक्कामुहपरिरओ होइ। दो चेव सहस्सां अटेव सया हवंति पणयाला ।
घणदंतद्दीवाणं विसेसगहिओ परिक्खेवो॥ व्याख्या-प्रथमेद्वीपचतुष्केचिन्त्यमानेत्रीणियोजनशतान्यवगाहनां-लवणसमुद्रावगाहं विष्कम्भं च, विष्कम्भग्रहणादायामोऽपि गृह्यते तुल्परिमाणत्वात्, जानीहि इतिक्रियाशेषः, शेषाणां द्वीपचतुष्कानां शतोत्तराणि त्रीणि त्रीणि शतानि अवगाहनाविष्कम्मं तावजानीयाद् यावन्नव शतानि, तद्यथा-द्वितीयचतुष्के चत्वारिशतानि, तृतीये पञ्च शतानि, चतुर्थेषट्शतानि, पञ्चमे सप्त शतानि, षष्ठेऽष्टौ शतानि, सप्तमे नव शतान, अत ऊर्ध्वं द्वीपानामेकरुकप्रभृतीनां 'परिरयं' परिरयप्रमाणं वक्ष्ये । प्रतिज्ञातमेव निर्वाहयति-पढमचउक्क त्यादि, 'प्रथमचतुष्के परिरयात्' प्रथमद्वीपचतुष्के परिरयपरिमाणात् द्वितीयचतुष्कस्य-द्वितीयद्वीपचतुष्टयस्य परिरयः-परिरयपरिमाणमधिकः षोडशैः षोडशोत्तरैनभिर्योजनशतैः, एवमेव अनेनैवप्रकारेण शेषाणां द्वीपानां द्वीपचतुष्कानांपरिरयपरिमाणमधिकंपूर्वपूर्वचतुष्कपरिरयपरिमाणादवसातव्यम भू. (१४७) एगूरुयपरिक्खेबो नव चेव सयाई अउणन्नाई।
बारसपत्रट्ठाई हयकण्णाईणं परिक्खेवो।। वृ. एतदेव चैतेन दर्शयति-‘एकोरुये' त्यादि ‘एकोरुकपरिक्षेपे' एकोरुकोपलक्षितप्रथमद्वीपचतुष्कपरिक्षेपे नवशतानि एकोनपञ्चाशानि-एकोनपञ्चाशदधिकानि।ततम्रषुयोजनशतेषु षोडशोत्तरेषु प्रक्षिप्तेषु ‘हयकण्णाण मिति वचनात् हयकर्णप्रमुखाणां द्वितीयानां चतुर्णा द्वीपानां परिक्षेपो भवति, स च द्वादश योजनशतानि पञ्चषष्टानि-पञ्चषष्टयधिकानि । तत्रापि त्रिषु योजनशतेषु षोडसोत्तरेषु प्रक्षिप्तेषु ।
मू. (१४८) आयंसमुहाईणं पन्नरसेकासीए जोयणसते किंचिविसेसाधिए परिक्खेवेणं, एवं एतेणं कमेणं उवउजिऊण नेतव्वा चत्तारि चत्तारि एगपमाणा, नाणतं ओगाहे, विखंभे परिक्खेवे पढमबीतततियचउक्कणं उग्गहो विक्खंभो परिक्खेवो भणितो, चउत्थचउक्क छजोयणसयाइं आयामविक्खंभेणं अट्ठारसत्ताणउते जोयणसते विक्खंभेणं । पंचमचउक्क सत्त जोयणसताई आयामविक्खंभेणं बावीसं तेरसोत्तरे जोयणसए परिस्खेवेणं । छट्टचउक्क अट्ठजोयणसताइं आयामविक्खंभेणं पणुवीसं गुणतीसजोयणसए परिक्खेवेणं । सत्तमचउक्क नवजोयणसताई आयामविक्खंभेणं दो जोयणसहस्साइं अट्ठ पणयाले जोयणसए परिक्खेवेणं।
वृ. 'आयंसमुहाणं ति आदर्शमुखप्रमुखाणां तृतीयानां चतुर्णा द्वीपाना परिरयपरिमाणं भवति, तच्च पञ्चदश योजनशतान्येकाशीत्यधिकानि।ततोभूयोऽपि त्रिषुयोजनशतेषुषोडशोत्तरेषु प्रक्षिप्तेषु 'आसमुहाणं ति अश्वमुखप्रभृतीनां चतुर्थानां चतुर्णा द्वीपानां परिक्षेपः, तद्यथा-अष्टादश
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org