Page Text
________________
प्रतिपत्तिः-३, नै०-उद्देशकः २
१२१
परमकृष्णाः प्रज्ञप्ताः, यत ऊर्ध्वं न किमपि भयानकं कृष्णमस्तीति भावः, एवं प्रतिपृथिवि तावद्वक्तव्यं यावदधःसप्तम्याम् ।
गन्धमधिकृत्याह-'इमीसेणंभंते!'इत्यादि, प्रश्नसूत्रसुगम, भगवानाह-गौतम! तद्यथा नाम-'अहिमृत इतिवा' अहिमृतो नाममृताहिदेहः, एवं सर्वत्र भावनीय, गोमृत इति वा अश्वमृत इति वा मार्जारमृत इति वा हस्तिमृत इति वा सिंहमृत इति वा व्याघ्रमृत इति वा द्वीपः-चित्रकः, सर्वत्र अहिश्चासौ मृतश्च अहिमृत इत्येवं विशेषणसमासः, इह मृतकं सद्यःसंपन्नं न विगन्धि भवतिततआह-'मयकुहियविणढकुणिमवावण्णे' त्यादि, मृतः सन् कुथितः-पूतिभावमुपगतो मृतकुथितः, स वोच्छूनावस्थामात्रगतोऽपि भवति, न च स तथा विगन्धस्तत आह-विनष्ट:उच्छूनावस्थां प्राप्य स्फुटित इति भावः, सोऽपि तथा दुरभिगन्धो न भवति तत आह___'कुणिमवावण्ण'त्ति व्यापन्न-विशरारुभूतं कुणिमं-मांसं यस्य स तथा, ततो विशेषणसमासः, 'दुरभिगन्धः' इति दुरभि-सर्वेषामभिमुख्येन दुष्टो गन्धो यस्यासौ दुरभिगन्धः, अशुचिश्च विलीनो-मनसः कलिमलपरिणामहेतुः 'विगय' इति विगतं प्रनष्टं यदभिमुखतया प्राणिनां गतं-गमनं यस्मिन्, तथा बीभत्सया-निन्दया दर्शनीयो बीभत्सादर्शनीयः ततो विशेषणसमासः अशुचिविगतबीभत्सादर्शनीयः 'किमिजालाउलसंसत्ते' इति संसक्तः सन् कृमिजालाकुलो जातः कृमिजालाकुलसंसक्तः, मयूरव्यंसकादित्वात्समासः संसक्तशब्दस्य च परनिपातः, ___एतावत्युक्ते गौतम आह- ‘भवे एयारूवे सिया ?' इति, स्याद् भवेद्-भवेयुरेतद्रूपाः-यथोक्तविशेषणविशिष्टा अहिमृतादिरूपा गन्धेनाधिकृता नरकाः, सूत्रे च बहुवचनेऽप्येकवचनं प्राकृतत्वात्, भगवानाह-गौतम! 'नायमर्थ समर्थो' नायमर्थउपपन्नो, यतोऽस्यां रलप्रभायांपृथिव्यांनरकाइति यथोक्तविशेषणविशिष्टाहिमृतादेरनिष्टतरा एव, तत्रकिञ्चिद्रम्यमपि कस्याप्यनिष्टतरं भवति तत आह-अकान्ततरा एव-स्वरूपतोऽप्यकमनीयतरा एव, अभव्या एवेति भावः,तत्राकान्तमपि कस्यापि प्रियं भवतियथागर्ताशूकरस्याशुचि, ततआह–अप्रियतरा एव न कस्यापि प्रिया इति भावः, अत एवामनोज्ञतरा एवं, अमनापतरा एव गन्धमधिकृत्य प्रज्ञप्ताः, तत्रमनोज्ञ-मनोऽनुकूलमात्रयत्पुनः स्वविषयेमनोऽत्यन्तमासक्तंकरोति तन्मनआपम्, एकाधिका वा एते सर्वे शब्दाः शक्रन्द्रपुरन्दरादिवत् नानादेशजविनेयजनानुग्रहार्थमुपात्ताः, एवं पृथिव्यां पृथिव्यां तावद्वक्तव्यं यावदधःसप्तम्याम् ।। स्पर्शमधिकृत्याह-'इमीसे णमित्यादि, प्रश्नसूत्रं सुगम, भगवानाह-गौतम! तद्यथा नाम___ 'असिपत्रमिति वा' असि-खङ्गं तस्य पत्रमसिपत्रं क्षुरप्रमिति वा कदम्बचीरिकापत्रमिति वा, कदम्बचीरिका-तृणविशेषः, सच दर्भादप्यतीवछेदकः, शक्ति-प्रहरणविशेषस्तदग्रमिति वा, कुन्ताग्रमितिवा, तोमराग्रमितिवा, भिण्डिमालः-प्रहरणविशेषस्तदग्रमिति वा, सूचीकलाप इति वा, वृश्चिकदंश इति वा, कपिकच्छूरिति वा, कपिकच्छू:-कण्डूविजनको वल्लीविशेषः, अङ्गार इति वा, अङ्गारो-निर्धूमाग्नि, ज्चालेति वा, ज्याला अनलसंबद्धा, मुर्मुर इति वा, मुर्मुरः--फुम्फुकादौमसृणोऽग्नि, अचिरितिवा, अर्चि-अनकविच्छिन्ना ज्वाला,अलातम्-उल्मुकं, शुद्धाग्नि-अयस्पिण्डाद्यनुगतोऽग्निर्विधुदादिर्वा, इतिशब्द सर्वत्रापि उपमाभूतवस्तुस्वरूपपरिसमाप्तिद्योतकः, वाशब्दः परस्परसमुच्चये, इह कस्यापि नरकस्य स्पर्श शरीरावयवच्छेद
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
| SR No. | 003348 |
| Book Title | Agam Sutra Satik 14 Jivajivabhigam UpangSutra 03 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Dipratnasagar, Deepratnasagar |
| Publisher | Agam Shrut Prakashan |
| Publication Year | 2000 |
| Total Pages | 532 |
| Language | Prakrit, Sanskrit |
| Classification | Book_Devnagari, Agam, Canon, Agam 14, & agam_jivajivabhigam |
| File Size | 12 MB |