________________
मूलं-५५
१८५
॥१॥ "हस्सक्खराई मज्झेणंजेण कालेण पंच भण्णंति ।
अच्छइ सेलेसिगओ तत्तियमेत्तं तओकालं ॥" शैलेशो-मरुस्तस्येवस्थिरतासाम्याचाऽवस्था सा शैलेशी अथवा शीलेश:सर्वसंवररूपचारित्रप्रभुस्सस्येयमवस्था योगनिरोधरूपेति शैलेशी तां प्रतिपद्यते, ततः 'पुव्वरइयगुणसेटीयंचणतिपूर्व-शैलेण्यवस्थायाः प्राग्रचितागुणश्रेणी-क्षपपोपक्रमविशेषरूपा यस्य तत्तथा, गुणश्रेणी चैवं-सामान्यतः किल कर्म बहल्पमल्पतरमल्पतमं चेत्येवं निर्जरणाय रचयति, यदा तुपरिणामविशेषासत्र तथैव रघिते कालान्तरवेद्यमल्पं बहु बहुतरंबहुतमं चेत्येवं शीघ्रतरक्षपणाय रचयति तदा सा गुणश्रेणीत्युच्यते, चैवं . 'कम्मति वेदनीयादिकं भवोपग्राहि तीसे सेलेसिमद्धाए'त्ति तस्यां शैलेशी अद्धायांशैलेशीकाले क्षपयनिति यो गः, एतदेव विशेषेणाह-'असंखेजाहिं गुणसेठीहिन्ति असङ्ख्या ताभिर्गुणश्रेणीभिःशैलेश्यवस्थाया असङ्ग्यातसमयत्वेन गुणश्रेण्यप्यसङ्ग्यातसमया ततः तस्याः प्रतिसमयभेदकल्पनयाअसङ्ख्यातागुणश्रेणयो भवन्ति,अतोऽसङ्ख्याताभिः गुणश्रेणीभिरित्युक्तम्, असङ्ख्यातसमयैरिति हृदयम्, 'अनंते कम्मंसे खवयंतो'त्ति अनन्तपुद्गलरूपत्वादनन्तास्तान् कर्मांशान्भवोपनाहिकर्मभेदान्क्षपयन्-निर्जरयन् ‘वेयणिज्जाउयणामगोएत्ति वेदनीयं सातादि आयुः-मनुष्यायुष्कं नाम-मनुष्यगत्यादि गोत्रम्-उच्चैर्गोत्रम् ‘इच्छेते'त्ति इत्येतान् ‘चत्तारित्ति चतुरः 'कम्मसे'त्ति कर्माशान्मूलप्रकृतीः 'जुगवं खवेइ'त्ति यौगपद्येन निर्जरयतीति । एतच्चैता भाष्यगाथा अनुश्रित्य व्याख्यातं, यदुत॥१॥ "तदसंखेजगुणाए सेढीए विरयं पुरा कम्मं ।
समए समए खवयं कम्मं सेलेसिकालेणं॥ ॥२॥ सव्वं खवेइ तंपुन निल्लेवं किंचुदुवरिमे समए ।
किंचित्र होइचरमे सेलेसीए तयं वोच्छं॥ मनुयगइजाइतसदायरं च पञ्जत्तसुभगमाएज्नं ।
अन्नयरवेयणिज्जं नराउमुच्चं जसोनामं॥ ॥४॥ संभवओ जिननाम नरानुपुब्बी य चरिमसमयंमि।
सेसा जिनसंताओ दुचरिमसमयंमि निट्ठति ।।" त्ति, "सव्वाहिं विप्पयहणाहितिसर्वाभिः-अशेषाभिः विशेषेण-विविधप्रकर्षतोहानयः-त्यागा विप्रहाणयो व्यक्त्यपेक्षया बहुवचनं ताभिः, किमुक्तं भवति?-सर्वथा परिशाटनं न तु यथा पूर्वं सङ्घातपरिशाटाभ्यां देशत्यागतः 'विप्पजहित्तत्तिविशेषेण प्रहाय-परित्यज्य 'उज्जसेढिपडिवन्ने त्ति ऋजुः-अवक्रा श्रेणिः-आकाशप्रदेशपङ्कितस्तां ऋजुश्रेणिं प्रतिपन्नः-आश्रितः 'अफुसमाणगई'त्ति अस्पृशन्ती-सिद्धन्तरालप्रदेशान् गतिर्यस्य सोऽस्पृशङ्गतिः, अन्तरालप्रदेशस्पर्शने हि नैकेन समयेन सिद्धिः,
इष्यते च तत्रैक एव समयः, य एव चायुष्कादिकर्मणां क्षयसमयः स एव निर्वाणसमयः, अतोऽन्तराले समयान्तरस्याभावादन्तरालप्रदेशानामसंस्पर्शनमिति, सूक्ष्मश्चायमर्थः केवलिगम्यो भावत इति, “एगेणं समएणं'ति, कुत इत्याह-'अविग्गहेणं ति अविग्रहेण वक्ररहितेन, वक्र एव हि समयान्तरं लगति प्रदेशान्तरं च स्पृशतीति, ‘उडे गंता' ऊर्ध्वं गत्वा ‘सागारोवउत्ते'त्ति
For Private & Personal Use Only
Jain Education International
___www.jainelibrary.org