________________
४००
प्रश्नव्याकरणदशाङ्गसूत्रम् १/२/११ स्वजनस्य परिजनस्य च निजकस्य जीवितस्य च परिरक्षणार्थायेति व्यक्तं प्रतिशीर्षकाणि च - दत्तस्वशिरः प्रतिरूपाणि पिष्टादिमयशिरांसि आत्मशिरोरक्षार्थं यच्छत चण्डिकादिभ्य इत्यर्थः, तथा दत्त च शीर्षोपहारान् पश्वादिशिरोबलीन् देवतानामिति गम्यते, विविधौषधिमद्यमां सभक्ष्यान्नापानमाल्यानुलेपनानि च प्रदीपाश्च ज्वलितोज्ज्वलाः सुगन्धिधूपस्यापकारश्चअपकरणं अङ्गारोपरि क्षेपः पुष्पफलानि च तैः समृद्धा: - सम्पूर्णा ये शीर्षोपहारास्ते तथ तान्, दत्त चेति प्रक-तं, तथा प्रायश्चित्तानि - प्रतिविधानानि कुरुत, केन ? - प्राणातिपातकरणेन-हिंसया बहुविधेन - नानाविधेन, किमर्थमित्याह - विपरीतोत्पाताः - अशुभसूचकाः प्रकृतिविकाराः दुःस्वप्नाः पापशकुनाश्च प्रतीताः असौम्यग्रहचरितं च--क्रूरग्रहचारः अमङ्गलानि चयानि नमित्तानि - अङ्गस्फुरितादीनि एतेषां द्वन्द्वस्तत एतेषां प्रतिघातहेतोः - उपहनननिमित्तमिति, तथा वृत्तिच्छेदं कुरुत मा दत्त किञ्चिदानमिति, तथा सुष्ठु हत २,
इह तु सम्भ्रमे द्वित्वं सुष्टुं छिन्नो भिन्नश्च विवक्षितः कश्चिदिति एवमुपदिशन्तः एवंविधं नानाप्रकारं पाठान्तरे वा त्रिविधं - त्रिप्रकारं कुर्वन्त्यलीकं द्रव्यतोऽनलीकमपि सत्त्वोपघातहेतुत्वाद् भावतोऽलीकमेव, त्रैविध्यमेवाह - मनसा वाचा 'कम्मुणा य'त्ति कायक्रियया, तदेतावता यथा क्रियतेऽलीकं येऽपि तत्कुर्वन्ति एतद्द्वारद्वयं मिश्रं परस्परेणोक्तं, अथ ये ते कुर्वन्ति तान् भेदेनाहअकुशलाः- वक्तव्यावक्तव्यविभागानिपुणा अनार्याः पापकर्णी दूरमयाताः 'अलियाण' त्ति अलीका आज्ञा--आगमोयेषां ते तता, अत एव अलीकधर्मनिरताः, अलीकासु कथाखभिरममाणाः, तथा तुष्टा 'अलियं करेत्तु होंति य बहुप्पगार' मित्यत्र तुष्टा भवन्ति चालीकं बहुप्रकारं कृत्वा - उक्त्वेत्येवमक्षरघटना कार्येति । तथा अलीकविपाकप्रतिपादनायाह
मू. (१२) तस्स य अलियस्स फलविवागं अयाणमाणा वड्ढेति महब्भयं अविस्सामवेयणं दीहकालं बहुदुक्खसंकडं नरयतिरियजोणि तेण य अलिएण समणुबद्धा आइद्धा पुणब्भवंधकारे भमंति भीमे दुग्गतिवसहिमुवगया, ते य दीसंतिह दुग्गया दुरंता परवस्सा अत्यभोगपरिवज्जिया असुहिता फुडियच्छविबीभच्छविवत्रा खरफरुसविरत्तज्झामज्झसिरा निच्छाया लल्लविफलवाया असक्कतमसकया अगंधा अचेयणा दुभगा अकंता काकस्सरा हीणभिन्नघोसा विहिंसा जडबहिरन्धया य मम्मणा अकंतविकयकरणा नीया नीयजणनिसेविणो वोगगरहणिज्जा भिचा असरिसजणस्स पेस्सा दुम्मेहा लोकवेद अज्झप्पसमयसुतिवज्जिया नरा धम्मबुद्धिवियला अलिएणय तेणं पडज्झमाणा असंतएण य अवमाणणपट्ठिमंसाहिक अखेवपिसुणभेयणगुरुबंधवसयणमित्तवक्खारणादियाई अब्भक्खाणाई बहुचिहाई पावेंति अमणोरमाइं हिययमणदूमकाई जावज्जीवं दुरुद्धाराइं अनिट्टखरफरुसवयणतज्ज्रणनिब्भच्छणदीणवदणविमणा कुभोयणा कुवाससा कुवसहीसु किलिस्संता नेव सुहं नेव निव्वुइं उबलभंति अनंतविपुलदुक्खसयसंपलित्ता ।
एसो सो अलियवयणस्स फलविवाओ इहलोइओ परलोइओ अप्पसुहो बहुदुक्खो महब्भओ बहुरयप्पगाढो दारुणो कक्कसो असाओ वाससहस्सेहिं मुच्चइ, न य अवेदयित्ता अत्थि हु मोक्खोत्ति, एवमाहंसु नाय कुलनंदणी महप्पा जिणो उ वीरवरम्मधेज्जो कहेसी य अलियवयणस्स फलविवागं एयं तं बितीयंपि अलिययणं लहुसगलहुचवलभणियं भयंकरं दुहकरं अयसकरं वेरकरगं अरतिरतिरागदीसमणसंकिलेसविरयणं अलियणियडिसादिजोगबहुलं नीयजणनिसेवियं निस्संसं
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org