________________
द्वार-१, अध्ययनं-५,
४५७ धत्था' तृष्णाद्रव्याव्यपेच्छा गृहिः-अप्राप्ताकाङ्क्ष लोभः-चित्तविमोहनं तैर्ग्रस्ता-अभिव्याप्ता येते तथा 'अत्तणा अणिगहिय'त्तिआत्मनाअनिगृहीताअनिगृहीतात्मानइत्यर्थः कुर्वन्तिक्रोधमानमायालोभानिति कण्ठ्यं, ____ अकीर्तनीयान् निन्दितान्, तथा परिग्रह एव च भवन्ति नियमाच्छल्यानि-मायादीनि त्रीणि दण्डाश्च-दुष्प्रणिहितमनोवाकायलक्षणाः गौरवाणि च-ऋद्धिरससातगोरवरूपाणि कषायाःसंज्ञाश्च प्रतीताः, 'कामगुणअण्हगायत्तिकामगुणा:-शब्दादयः पञ्चतएव आश्रवाःआश्रवद्धाराणिचतेच इंदियलेसाओ'त्ति इन्द्रियाणि असंवृत्तानिलेश्याश्चाप्रशस्ता भवन्तीत्यर्थः, तथा सयणसंपओग'ति स्वजनसंप्रयोगान् इच्छन्तीति सम्बन्धः, सचित्ताचित्तमिश्रकाणि द्रव्याणि अनन्तकानि इच्छन्ति परिग्रहीतुं, तथा सदेवमनुजासुरलोके लोभात्परिग्रहो लोभपरिग्रहो नतु धर्मार्थपरिग्रहो जिनवरैर्भणितः यदुत नास्ति ईदशः परिग्रहादन्यः पाश इव पाशो-बन्धनं प्रतिबन्धः-प्रतिबन्धसअथानमभिष्वङ्गाश्रय इत्यर्थः, तथा अस्ति सर्वजीवानां सर्वलोके परिग्रह इति गम्यं, अविरतिद्वारेण सूक्ष्माणामपि परिग्रहसंज्ञासद्मावादिति यथा कुर्वन्तीत्युक्तं,
मू. (२४) परलोगम्मिय नहातमं पविट्ठा महयामोहमोहियमती तिमिसंधकारे तसथावरसुहुमबादरेसु पजत्तमपजत्तग एवं जाव परियति दीहमद्धं जीवा लोभवससंनिविट्ठा । एसो सो परिग्गहस्स फलविवाओ इहलोइओ परलोइओ अप्पसुहो बहुदुक्खो महन्भओ बहुरयप्पगाढो दारुणो कक्कसो असाओवाससहस्सेहिंमुच्चइ, नअवेतित्ता अत्थिहुमोक्खोत्ति, एवमाहंसुनायकुलनंदणो महप्पा जिणो उ वीरवरनामधेजो कहेसी य परिग्गहस्स फलविवागं ।
एसो सो परिग्गहोपंचमो उवियमा नानामणिकणगरयणमहरिह एवंजावइमस्स मोक्खवरमोत्तिमग्गस्स फलिहभूयो चरिमं अधम्मदारं समत्तं॥
वृ. अथ यादृशं फलं परिग्रहो ददाति तदुच्यते-'परलोगम्मि यत्ति परलोके चजन्मान्तरविषये चशब्दादिहलोकेच नष्टाः सुगतिनाशात्सत्पथभ्रंशाच 'तमंपविट्ठत्ति अत्रानमग्नाः 'महयामोहमोहियमइत्ति प्राकृतत्वान्महामोहेन-प्रकृष्टोदयचारित्रमोहनीयेनमोहितमतयः, किम्भूत इत्याह-तमिा-रजनी तद्वदज्ञानाजन्धकारोयः सतमिान्धकारस्तत्र, केषुजीवस्थानेषुनष्टा इत्याहत्रसस्थावरसूक्ष्मबादरेषु 'पज्जत्तग'इह एवं यावत्करणादिदं दृश्यं 'पज्जत्तमपज्जत्तगसाहारणपत्तेयसरीरेसु य अण्डजपोतजजरायुजरसजसंसेइमसमुच्छियमउब्मितउववाइएसु य नरगतिरियदेवमणुस्सेसुजरामरणरोगसोगबहुलेसुपलिओवमसागरोवमाणिअनाइयंअनवयग्गं दीहमदं चाउरंतसंसारकतार'मिति, अस्य च व्याख्या चतुर्थाध्ययनवदवसेया, के एवं फलभुजो भवन्तीत्याह-जीवा 'लोभवससन्निविट्ठा' लोभवशेन परिग्रहे सन्निविष्टा अभिनिविष्टा इत्यर्थः,
“एसो सो' इत्याद्यध्ययननिगमनं व्याख्या चास्य पूर्ववदिति। अधुनाऽऽश्रवपञ्चकनिगमनाय गाथाकदम्बकमाह
मू. (२५) एएहिं०, वृ. एएहिं' गाहा, एतैः अनन्तरोपवर्णितस्वरपैः पञ्चभिः असंवरैः- प्राणातिपातादिभिराश्रवैः रज इव रजो-जीवस्वरूपोपरञ्जनात्कर्म ज्ञानावरणादि 'अचिणित्तु' आचित्य आत्मप्रदेशैः सहोपचित्य अनुप्समयं प्रतिक्षणंचतुर्विधा-चतुःप्रकारादेवादिभेदेन गतिः-गतिनाम
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
___www.jainelibrary.org