________________
भगवती अङ्गसूत्रं (२) २५/-/६/९२७
बउसे पुच्छा, गोयमा ! जह० एवं उक्कोसेणं अट्ठ, एवं पडिसेवणाकुसीलेवि, एवं कसायकुसीलेवि, नियंठे जहा पुलाए। सिणाए पुच्छा, गोयमा ! एक २७ ॥
वृ. 'पुलाएण' मित्यादि, पुलाको जघन्यत एकस्मिन् भवग्रहणे भूत्वा कषायकुशीलत्वादिकं संयतत्वान्तरमेकशोऽनेकशो वा तत्रैव भवे भवान्तरे वाऽवाप्य सिद्धयति, उत्कृष्टतस्तु देवादिभवान्तरितान् त्रीन् भवान् पुलाकत्वमवाप्नोति ।
'बउसे 'त्यादि, इह कश्चिदेकत्र भवे बकुशत्वमवाप्य कषायकुशीलत्वादि च सिद्धयति, कश्चित्वेकत्रैव बकुशत्वमवाप्य भवान्तरे तदनवाप्यैव सिद्धयतीत्यत उच्यते-- 'जहनेणं एकं भवग्गहणं 'ति, 'उक्कोसेणं अट्ठ'त्ति किलाष्टौ भवग्रहणानि उत्कृष्टतया चरणमात्रमवाप्यते, तत्र कश्चित्तान्यष्टौ बकुशता पर्यन्तिमभवे सकषायत्वादियुक्तया, कश्चित्तु प्रतिभवं प्रतिसेवाकुशीलत्वादियुक्तया पूरयतीत्यत उच्यते- 'उक्को सेणं अट्ठ' त्ति ।
अथाकर्षद्वारं, तत्राकर्षणमाकर्षः - चारित्रस्य प्राप्तिरिति ।
४२४
मू. (९२८) पुलागस्स णं भंते! एवभवग्गहणीया केवतिया आगरिसा प० ?, जहनेणं एकं उक्कोसेणं तिन्नि ।
गोयमा !
बउसस्स णं पुच्छा, गोयमा ! जहन्त्रेणं एवं उक्को सेणं सतग्गसो, एवं पडिसेवणाकुसीलेवि, कसायकुसीलेवि ।
नियंठस्स णं पुच्छा, गो०! जहत्रेणं एवं उक्कोसेणं दोत्रि सिणायस्स णं पुच्छा, गो० एक्कं । पुलागस्स णं भंते! नाणाभवग्गहणिया केवतिया आगरिसा पन्नत्ता ?, गोयमा ! जहन्त्रेणं दोन्नि उक्कोसे० सत्त ।
बउसस्स पुच्छा, गोयमा ! जहन्त्रेणं दोन्नि उक्को सेणं सहस्सग्गसो, एवं जाव कसायकुतीलस्स नियंठस्स णं पुच्छा, गोयमा ! जहत्रेणं दोन्नि उक्कोसेणं पंच । सिणायस्स पुच्छा, गोयमा ! नत्थि एक्कोवि २८ ।
बृ. 'एवभवग्गहणिय'त्ति एकभवग्रहणे ये भवन्ति 'सयग्गसो 'ति शतपरिमाणेनेत्यर्थः, शतपृथक्त्वमिति भावना, उक्तञ्च - "तिण्ह सहस्सपुहुत्तं सयपुहुत्तं च होति विरईए। "त्ति 'उक्कोसेणं दोन्नि त्ति एकत्र भवे वारद्वयमुपश्रेणिकरणादुपशमनिर्ग्रन्थत्वस्य द्वावाकर्षाविति ।
'पुलागस्से' त्यादौ 'नाणाभवग्गहणिय'त्ति नानाप्रकारेषु भवग्रहणेषुये भवन्तीत्यर्थः, 'जहनेणं दोन्नि त्ति एक आकर्ष एकत्र भवे द्वितीयोऽन्यत्रेत्येवमनेकत्र भवे आकर्षी स्यातां, 'उक्कोसेणं सत्त' त्ति पुलाकत्वमुत्कर्षतस्त्रिषु भवेषु स्यादेकत्र च तदुत्कर्षतो वारत्रयं भवति ततश्च प्रथमभवे एक आकर्षोऽन्यत्र च भवद्वये त्रयस्त्रय इत्यादिभिर्विकल्पैः सप्त ते भवन्तीति ।
'बउसे 'त्यादि, उक्कोसेणं सहस्सग्गसो'त्ति बकुशस्याष्टौ भवग्रहणानि उत्कर्षत उक्तानि, एकत्रच भवग्रहणे उत्कर्षत आकर्षाणां शतपृथकत्वमुक्तं, तत्र च यदाऽष्टास्वपि वग्रहणेषूत्कर्षतो नव प्रत्येमाकर्षशतानि तदा नवानां शतानामष्टाभिर्गुणनात्सप्त सहाणि शतद्वयाधिकानि भवन्तीति ‘नियंठस्से'त्यादौ ‘उक्कोसेणं पंच' त्ति निर्ग्रन्थस्योत्कषतीणि भवग्रहणान्युक्तानि, एकत्र च भवे द्वावाकर्षावित्येवमेकत्र द्वावन्यत्र च द्वावपरत्र चैकं क्षपकनिर्ग्रन्थत्वाकर्षं कृत्वा सिद्धयतीति कृत्वोच्यते पञ्चेति ॥ कालद्वारे
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org