________________
शतकं - २५, वर्ग:-, उद्देशकः - ६
पडिसेवणाकुसीलंवा कसायकुसीलं वा असंजमं वा संजमासंजमं वा उवसंपजति ।
पडि सेवणाकुसीले णं भंते! पडि० पुच्छा, गोयमा ! पडिसेवणाकुसीलत्तं जहति बउसं वा कसायकुसीलं वा अस्संजमं वा संयमासंयम वा उवसंपज्जति ।
कसायकुसीले पुच्छा, गोयमा! कसायकुसीलत्तं जहति पुलायं वा वउवा पडिसेवणाकुसीलं वा नियंठं वा अस्संजमं वा संयमासंयमं वा उवसंपज्जति ।
४२३
नियंठे पुच्छा, गोयमा ! नियंठत्तं जहति कसायकुसीलं वा सिणायं वा अस्संजमं वा उवसंपजति । सिणाए पुच्छा, गोयमा ! सिणायत्तं जहति सिद्धिगतिं उवसंपजति २४ ॥
वृ. 'पुलाए ण' मित्यादि, पुलाकः पुलाकत्वं त्यक्त्वा संयतः कषायकुशील एव भवति, तत्सदृशसंयमस्थानसद्भावात् एवं यस्य यत्सध्शान संयमस्थानानि सन्ति स तद्भावमुपसम्पद्यते मुक्त्वा कषायकुशीलादीन्, कषायकुशीलो हि विद्यमानस्वसदृशसंयमस्थानकान् पुलाकादिभावानुपसम्पद्यते, अविद्यमान समानसंयमस्थानकंच निर्ग्रन्यभावं, निर्ग्रन्थस्तु कषायित्वं वा स्नातकत्वं वा याति स्नातकस्तु सिद्धत्येवेति ।
निर्ग्रन्थूत्रे 'कसायकुसीलं वा सिणायं वा' इह भावप्रत्ययलोपात् कषायकुशीलत्वमित्यादि दृश्यं एवं पूर्वसूत्रेष्वपि तत्रोपशमनिर्ग्रन्थः श्रेणीतः प्रच्यवमानः सकषायो भवति, श्रेणीमस्तके तुं मृतोऽसौ देवत्वेनोत्पन्नोऽसंयतो भवति नो संयतासंयतो, देवत्वे तदभावात्, यद्यपि च श्रेणीपतितोऽसौ संयतासंयतोऽपि भवति तथाऽपि नासाविहोक्तः, अनन्तरं तदभावादिति ।
मू. (९२५) पुलाए णं भंते! किं सन्नोवउत्ते होजा नोसन्नोवउत्ते वा होजा नोसन्नोवउत्ते वा होज्जा, एवं पडिसेवणाकुसीलेवि, एवं कसायकुसीलेवि, नियंठे सिणाए य जहा पुलाए २५ ।
वृ. संज्ञाद्वारे - ' सन्नोवउत्ते' त्ति, इह संज्ञा - आहारादिसंज्ञा तत्रोपयुक्तः - कथञ्चिदाहाराद्यभिष्वङ्गवान् संज्ञोपयुक्तः, नोसंज्ञोपयुक्तस्त्वाहाराद्युपभोगेऽपि तत्रानभिष्वक्तः ।
तत्र पुलाकनिर्ग्रन्थस्नातका नोसंज्ञोपयुक्ता भवन्ति, आहारादिष्वनभिष्वङ्गात्, ननु निर्ग्रन्थस्नातकावेवं युक्तौ वीतरागत्वात्, न तु पुलाकः सरागत्वात् नैवं, न हि सरागत्वे निरभिष्वङ्गता सर्वथा नास्तीति वक्तुं शक्यते, बंकुशादीनां सरागत्वेऽपि निसङ्गताया अपि प्रतिपादितत्वात् । चूर्णिकारस्त्वाह- 'नोसन्ना नाणसन्न'त्ति, तत्र च पुलाकनिर्ग्रन्थस्नातकाः नोसंज्ञोपयुक्ताः, ज्ञानप्रधानोपयोगवन्तो न पुनराहारादिसंज्ञोपयुक्ताः, बकुशादयस्तूभयथाऽपि तथाविधसंयमस्थानसद्भावादिति
मू. (९२६) पुलाए णं भंते! किं आहारए होना अनाहारए होज्जा ?, गोयमा ! आहारए होजा नो अनाहारए होज्जा, एवं जाव नियंठे ।
सिणाए पुच्छा, गोयमा ! आहारए वा होजा अनाहरए वा होज्जा २६ ॥
वृ. ‘आहारकद्वारे-‘आहारए होज ' त्ति पुलाकादेर्निर्ग्रन्थान्तस्य विग्रहगत्यादीनामनाहारकत्वकारणानामभावादाहारकत्वमेव ।
'सिणाए' इत्यादि, स्नातकः केवलिसमुद्घाते तृतीयचतुर्थपञ्चमसमयेषु अयोग्यवस्थायां चानाहारकः स्यात्, ततोऽन्यत्र पुनराहारक इति ॥ भवद्वारे
मू. (९२७) पुलाए णं भंते! कति भवग्गहणाई होज्जा ?, गोयमा ! जहन्नेणं एवं उक्कोसेणं
तिन्नि ।
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org