________________
४०६
भगवतीअङ्गसूत्रं (२) २५/-/५/८९४ तीतद्धाणंभंते! किंसंखेज्जा पोग्गलपरियट्टा? पुच्छा, गोयमा! नोसंखेनापोग्गलपरियट्टा नो असंखेज़ा अनंता पोग्गलप०, एवं अणागयद्धावि, एवं सव्वद्धावि।
कृ.विशेषाधिकारात्कलाविशेषसूत्रम्-'आवलियाणमित्यादि, बहुत्वाधिकारे 'आवलियाओण मित्यादौ 'नोसंखेज्जा समय'त्तिएकस्यामपितस्यामसङ्ख्याताः समयाः बहुषुपुनरसङ्घयाता अनन्ता वा स्युर्न तु सङ्घयेया इति।
मू. (८९५) अणागयद्धा णं भंते ! किं संखेजाओ तीतद्धाओ असंखे० अनंताओ?, गोयमा ! नो संखेजाओ तीतद्धाओ नो असंखेजाओ तीतद्धाओ नो अनंताओ तीतद्धाओ। अणागयद्धा णं तीतद्धाओ समयाहिया, तीतद्धा णं अणागयद्धाओ समयूणा।।
सव्वद्धाणंभंते! किंसंखेज्जाओतीतद्धाओ? पुच्छा, गोयमा! नोसंखेज्जाओतीतद्धाओ नोअसंखे० नोअनंताओतीतद्धाओ, सब्बद्धाणंतीयद्धाओ सातिरेगद्गुण तीतद्धाणं सव्वद्धाओ थोवूणए अद्धे, -
सब्बद्धाणं भंते! किं संखेजाओअणागयद्धाओ पुच्छा, गोयमा! नो संखेजाओ अणागयद्धाओ नोअसंखेजाओ अणागयद्धाओ नो अनंताओअणागयद्धाओ सव्वद्धाणंअणागयद्धाओ धोवूणगदुगुणा अणागयद्धा णं सव्वद्धाओ सातिरेगे अद्धे ॥
वृ. 'अणागयद्धाणंतीतद्धाओ समयाहिय'त्ति अनागतकालोऽतीतकालात्समयाधिकः, कथं?, यतोऽतीतानागतौ कालावनादित्वानन्तत्वाभ्यांसमानौ, तयोश्चमध्ये भगवतःप्रश्नसमयो वर्त्तते, स चाविनष्टत्वेनातीते न प्रविशति अविनष्टत्साधादनागते क्षिप्तस्ततः समयातरिक्ता अनागताद्धा भवति, अतएवाह-अनागतकालादतीतः कालः समयोनो भवतीति, एतवेदाह"तीतद्धा ण'मित्यादि। .
____ 'सव्वद्धा णं तीतद्धाओ सातिरेगद्गुण'त्ति सद्धिाःअतीतानागताद्धाद्वयं, सा चातीताद्धातः सकाशात्सातिरेकद्विगुणा भवति, सातिरेकत्वंच वर्तमानसमयेनात एवातीताद्धा सर्वाद्धायाः स्तोकोनमर्दू, ऊनत्वं च वर्तमानसमयेनैव, एतदेवाह- .
'तीतद्धा णं सव्वद्धाए थोवूणए अद्धे'त्ति, इह कश्चिदाह-अतीताद्धातोऽनागतद्धाऽनन्तगुणा, यतो यदिते वर्तमानसमये समे स्यातांततस्तदतिक्रमेअनागताद्धासमयेनोना स्यात्ततो द्वयादिभिः एवं च समत्वं नास्ति ततोऽनन्तगुणा, सा चातीताद्धायाः सकाशाद्, अतएवानन्तेनापि कालेन गतेन नासौ क्षीयत इति, अत्रोच्यते, इह समत्वमुभयोरप्याद्यन्ताभावमात्रेण विवक्षितमिति चादावेव निवेदितमिति ।
पर्यवा उद्देशकादावुक्तास्ते च भेदा अपि भवन्तीति निगोदभेदान् दर्शयन्नाह
मू. (८९६) कतिविहा णं भंते ! निओदा पन्नत्ता?, गोयमा ! दुविहा निओदा०प० तं०- निओगा य निओयजीवा य' निओदा णं भंते ! कतिविहा पनत्ता?, गोयमा ! दुविहा पन्नत्ता, तंजहा-सुहुमनिगोदा य बायरनिओगा य, एवं निओगा भाणियव्वा जहा जीवाभिगमे तहेव निरवसेसं।
वृ. 'कतिविहे त्यादि, 'निगोदाय'त्तिअनन्तकायिकजीवशरीराणि निगोयजीवा यत्ति साधारणनामकर्मोदयवर्तिनी जीवाः, 'जही जीवाभिगमे'त्ति, अनेनेदं सूचितं-'सुहुमनिगोदा
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org