________________
शतक-२४, वर्ग:-, उद्देशकः-१७
३४७
- शतक-२४ उद्देशकः-१७:मू. (८५३) बेदियाणं भंते ! कओहिंतोउववर्जति जाव पुढविकाइएणं भंते ! जे भविए बेदिएसुउववजित्तए से मंभंते! केवति० सच्चेव पुढविकाइयस्स लद्धी जाव कालादेसेणं जहन्नेणं दो अंतोमुत्ताइंउक्कोसेणं संखेचाई भवग्गहणाई एवतियं०, एवं तेसु चेव चउसु गमएसुसंवेहो सेसेसु पंचसुतहेव अट्ठ भवा।
एवं जाव चउरिदिए णं समं चउसु संखेजा भवा पंचसु अट्ठ भवा, पंचिंदियतिरिक्खजोणियमणुस्सेसु समंतहेव अट्ठ भवा, देवेन चेव उवव०, ठिती संवेहं च जाणेजा। सेवं भंते०
वृ. सच्चेव पुढविक्काइयस्सलद्धीतियापृथिवीकायिकस्य पृथिवीकायिकेषुत्पित्सोलब्धिः प्रागुक्ता द्वीन्द्रियेष्वपि सैवेत्यर्थः, 'तेसु चेव चउसु गमएसुत्ति तेष्वेव चतुषु गमेषु प्रथमद्वितीयचतुर्थपञ्चमलक्षणेषु 'सेसेसुपंचसुत्ति शेषेषु पञ्चसु मेषु--तृतीयषष्ठसप्तमाष्टमनवमलक्षणेषु ।
एवं ति यथा पृथिवीकायिकेन सह द्वीन्द्रियस्य संवेध उक्तः एवमप्तेजोवायुवनस्पतिद्वित्रियचतुरिन्द्रियैः सह संवेधो वाच्यः, तदेवाह-चतुषु पूर्वोक्तेषुगमेषूत्कर्षतो भवादेशेन सङ्ख्येयाभवाः पञ्चसु-तृतीयादिष्वष्टौ भवाः कालादेशेन च यायस्य स्थितिस्तत्संयोजनेन संवेधो वाच्यः, पञ्चेन्द्रियतिर्यग्भिर्सनुष्यैश्च सह द्वीन्द्रियस्य तथैव सर्वगमेष्वष्टावष्टौ च भवा वाच्या इति
शतकं-२४ उद्देशकः-१७ समाप्तः
-शतकं-२४ उद्देशकः-१८:मू. (८५४) तेइंदिया णं भंते! कओहिंतो उवव०?, एवं तेइंदियाणं जहेव बेइंदिउद्देसो नवरं ठिति संवेहं च जाणेजा, तेउक्काइएसु समं ततियगमो उक्को० अड्डत्तराईबे राइंदियसयाई वेइंदिएहिं समंततियगमेउकोसेणं अडयालीसं संवच्छराइंछनउयराइंदियसतमाहियाइंतेइंदिएहिं समंततियगमे उक्को० बाणउयाइं तिन्नि राइंदियसयाईएवं सब्वत्थ जाणेजा जाव सन्निमणुस्सत्ति सेवं भंते ! २ ति॥
वृ.अथाष्टादशेलिख्यते-'ठिइंसंवेहंचजाणेज'त्ति स्थिति त्रीन्द्रियेषूपित्सूनां पृथिव्यादीनामायुः 'संवेधं च त्रीन्द्रियोत्पित्सुपृथिव्यादीनां त्रीन्द्रियाणां च स्थितेः संयोगंजानीयात्, तदेव क्वचिद्दर्शयति-तेउक्काइएसु इत्यादि, तेजस्कायिकैः सार्द्ध त्रीन्द्रियाणा स्थितिसंवेधस्तृतीयगमे प्रतीते उत्कर्षेणाष्टोत्रे द्वे रात्रिन्दिवशते, कथम्?,औधिकस्य तेजस्कायिकस्य चतुषु भवेषूत्कर्षण त्र्यहोरात्रमानत्वाद्भवस्य द्वादशाहोरात्राणि उत्कृष्टस्थितेश्च त्रीन्द्रियस्योत्कर्षतश्चतुर्यु भवेष्वेकोनपञ्चाशन्मानत्वेन भवस्य शतं षण्णवत्यधिकं भवति राशिद्वयमीलने चाष्टोत्तरे द्वे रात्रिन्दिवशते स्यातामिति । 'वेइंदिएही'त्यादि, 'अडयालीसं संवच्छराईति द्वीन्द्रियस्योत्कर्षतो द्वादशर्षप्रमाणेषु चतुर्षु भवेष्वष्टचत्वारिंशत्संवत्सराश्चतुर्वेवत्रीन्द्रियभवग्रहणेषूत्कर्षेणैकोनपञ्चाशदहोरात्रमानेषु षण्णवत्यधिकं दिनशतं भवतीति । _ 'तेइंदिएही' त्यादि, 'बाणउपआईतिन्नि राइंदियसयाईति अष्टासुत्रीन्द्रियभवेषूत्कर्षेणैकोनपञ्चाशदहोरात्रमानेषु त्रीणि शतानि द्विनवत्यधिकानि भवन्तीति, एवं सव्वस्थ जाणेज'त्ति अनेन चतुरिन्द्रियसंझ्यसंज्ञितिर्यग्मनुष्यैः सह त्रीन्द्रियाणां तृतीयगमसंवेधः कार्य इति सूचितं, अनेन च तृतीयगमसंधदर्शनेनषष्ठादिग-मसंवेधाअपिसूचिता द्रष्टव्याः, तेषामप्यष्टभविकत्वात्,
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org