________________
शतकं - 9, वर्ग:-, उद्देशकः-५
चेति, वैमानिकसूत्राणि चैवमध्येयानि - 'संखेज्जेसुणं भंते! वेमाणियावाससयसहस्सेसु एगमेगंसि वेमाणियावासंसि केवइया ठिइठाणा पन्नत्ता ?' इत्येवमादीनि ।
शतकं-१ उद्देशकः-५ समाप्तः
८५
-: शतकं १ उद्देशक:- ६:
वृ. अथ षष्ठो व्याख्यायते, तस्य चायं सम्बन्धः - अनन्तरोद्देशकेऽन्तिमसूत्रेषु 'असंखेज्जेसु णं भंते! जाव जोतिसियवेमाणियावासेसु' तथा 'संखेज्जेसु णं भंते! वेमाणियावाससयसहस्सेसु' इत्येतदघीतं, तेषु च ज्योतिष्कविमानावासाः प्रत्यक्षा एवेति तद्गतदर्शनं प्रतीत्य तथा 'जावंते' इति यदुक्तमादिगाथायां तच्च दर्शयितुमाह
मू. (६९) जावइयाओ य णंभंते! उवासंतराओ उदयंते सूरिए चक्खुप्फासं हव्वमागच्छति अत्थमंतेविय णं सूरिए तावतियाओ चेव उवासंतराओ चक्खुप्फासं हव्वमागच्छति ?, हंता ! गोयमा ! जावइयाओ णं उवासंरताओ उदयंते सूरिए चक्खुप्फासं हव्वमागच्छति अत्थमंतेवि सूरिए जाव हव्यमागच्छति । जावइयाणं भंते! खित्तं उदयंते सूरिए आतावेणं सव्वओ समंता ओभासेइ उज्जोएइ तवेइ पभासेइ, अत्थमंतेविय णं सूरिए तावाइयं चेव खित्तं आयावेणं सव्वओ समंता ओभासेइ उज्जोएइ तवेइ पभासेइ ?, हंता गोयमा ! जावतियण्णं खेत्तं जाव पभासेइ । तं भंते! किं पुढं ओभासेइ अपुट्टं ओभासेइ ?, जाव छद्दिसिं ओभासेति, एवं उज्जोवेइ तवेइ पभसेइ जाव नियमा छद्दिसिं ।
से नूणं भंते! सव्वंति सव्वासंति फुसमाणकालसमयंसि जावतियं खेत्तं फुसइ तावतियं फुसमाणे पुट्ठेत्ति चत्तव्वं सिया ?, हंता ! गोयमा ! सव्वंति जाव वत्तव्वं सिया ।
तं भंते! किं पुढं फुसइ अपठं फुसइ ? जाव नियमा छद्दिसिं ।
वृ. 'जावइयाओ' इत्यादि, यत्परिमाणात् 'उवासंतराओ' त्ति 'अवकाशान्तरात्' आकाशविशेषादवकाशरूपान्तरालाद्वा, यावत्यवकाशान्तरे स्थित इत्यर्थः 'उदयंते' त्ति 'उदयन्' उद्गच्छन् 'चक्खुप्फासं 'ति, चक्षुषोष्टेः स्पर्श इव स्पर्शोन तु स्पर्श एव चक्षुषोऽप्राप्तकारित्वादिति चक्षुस्पर्शस्तं 'हव्वं'ति शीघ्रं, स च किल सर्वाभ्यान्तरमण्डले सप्तचत्वारिंशति योजनानां सहस्रेषु द्वयोः शतयोस्त्रिषष्टौ (४७२६३) च साधकायां वर्त्तमान उदये दृश्यते, अस्तसमयेऽप्येवम्, एवं प्रतिमण्डलं दर्शने विशेषोऽस्ति, स च स्थानान्तरादवसेयः, 'सव्वओसमंत 'त्ति 'सर्वतः ' सर्वासु दिक्षु 'समन्तात् ' विदिक्षु, एकार्थीवैतो, 'ओभासेई' त्यादि 'स्थानान्तरादवसेयः, 'सव्चओ समंत"त्ति 'सर्वतः सर्वासु दिक्षु 'समन्तात्' विदिक्षु, एकार्थौवैतो, 'ओभासेई'त्यादि 'अवभासयति' ईषत्प्रकाशयति यथा स्थूलतरमेव वस्तु दृश्यते 'उदघोतयति' भृशं प्रकशयति यथा स्थूलमेव दृश्यते 'तपति' उपनीशतीतं करोति यथा वा सूक्ष्मं पिपीलिकादि दृश्यते तथा करोति 'प्रभासयत' अतितापयोगाद्विशेषतोऽपनीतशीतं विधत्ते यथा वा सूक्ष्मतरं वस्तु दृश्यते तथा करोतीति ।
एतत्क्षेत्रमेवाश्रित्याह 'तं भंते 'त्यादि 'तं भंते त्ति यत् क्षेत्रमवभासयति यदुद्योतयति तपति प्रभासयतिच'तत्' क्षेत्रं किं भदन्त ! स्पृष्टमवभासयति अस्पृष्टमवभासयति ?, इह यावत्करणादिदं दृश्यम्-‘गोयमा ! पुट्ठं ओभासेइ नोअपुडं, तं भंते! ओगाढं ओभासेइ अनोगाढं ओभासेइ ?,
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org