________________
२४०
भगवतीअङ्गसूत्रं (२) १८/-/१/७२४ जस्स जं अस्थि, नोसंजयनोअसंजयनोसंजयासंजय जहा नोभवसिद्धीयनोअभवसिद्धीअ७।
__सकसाईजावलोभकसायी सव्वट्ठाणेसुजहा आहारओ, अकसायी जीवपदे सिद्धे य नो चरिमो अचरिमो, मणुस्सपदे सिय चरिमो सिय अचरिमो ८
नाणी जहा सम्मट्ठिी सव्वत्थ आभिनिबोहियनाणी जाव मणप जहा आहारओ नवरं जस्स जंअस्थि केवलनाणी जहा नोसन्नीनोअसनी, अन्नाणी जाय विभंगनाणी जहा आहारओ९।
सजोगी जाव कायजोगी जहा आहारओ जस्स जो जोगो अस्थि अजोगी जहा नोसन्नीनोअसन्नी १०॥
सागारोवउत्तो अनागारोवउत्तो य जहा अनाहारओ १११
सवेदओ जाव नपुंसगवेदओ जहा आहारओ अवेदओ जहा अकसाई १२।। . ससरीरी जावकम्मगसरीरी जहा आहारओ नवरं जस्स जं अस्थि, असरीरी जहा नो भवसिद्धीयनोअभवसिद्धीय १३।.
पंचहिं पञ्जत्तीहिं पंचहिं अपज्जत्तीहि जहा आहारओ सव्वत्थ एगत्तपुहुत्तेणं दंडगा भाणियव्वा १४ । इमा लक्खणगाहा
वृ. 'एवं नेरइए'त्तिनारकोऽयप्रथमः अनादिसंसारेनारकत्वस्यानन्तशःप्राप्तपूर्वत्वादिति 'सिद्ध णं भंते !' इत्यादौ 'पढमे'त्ति सिद्धेन सिद्धत्वस्याप्राप्तपूर्वस्य प्राप्तत्वात्तेनासौ प्रथम इति, बहुत्वेऽप्येवमेवेति॥आहारकद्वारे-'आहारएणमित्यादि, आहारकत्वेन नोप्रथमः अनादिभवेऽनन्तशः प्राप्तपूर्वकत्वादाहारकत्वस्य, एवं नारकादिरपि, सिद्धस्त्वाहारकत्वेन पृच्छ्यते, अनाहारकत्वात्तस्येति।
'अनाहारए ण'मित्यादि, 'सिय पढमे'त्ति स्यादिति-कश्चिञ्जीवोऽनाहारकत्वेन प्रथमो यथा सिद्धः कश्चिश्चाप्रथमो यथा संसारी, संसारिणो विग्रहगतावनाहारकत्वस्यानन्तशो भूतपूर्वत्वादिति । “एकेक्के पुच्छा भाणियव्य'त्ति यत्र किल पृच्छावाक्यमलिखितं तत्रैकैकस्मिन् पदे पृच्छावाक्यं वाच्यमित्यर्थः।।
भव्यद्वारे-'भवसिद्धिए'इत्यादि, भवसिद्धिकएकत्वेनबहुत्वेनच यथाऽऽहारकोऽभिहितः एवं वाच्यः, अप्रथम इत्यर्थः, यतो भव्यस्य भव्यत्वमनादिसिद्धमतोऽसौ भव्यत्वेन न प्रथमः, एवमभवसिद्धिकोऽपि, 'नोभवसिद्धियनोअभवसिद्धिएणं इहचजीवपदं सिद्धपदं च दण्डकमध्यात्संभवति नतु नारकादीनि, नोभवसिद्धिकनोअभवसिद्धिकपदेन सिद्धस्यैवाभिधानात्, तयोश्चैकत्वे पृथक्त्वे च प्रथमत्वं वाच्यम्।
__ सज्ञिद्वारे- 'सन्नी ण'मित्यादि, सज्ञी जीवः सज्ञिभावेनाप्रथमोऽनन्तशः सज्ज्ञित्वलाभात्, 'विगलिंदियवजं जाववैमाणिएत्तिएकद्वित्रिचतुरिन्द्रियान्वर्जयित्वा शेषा नारकादिवैमानिकान्ताः सचिनोऽप्रथमतया वाच्या इत्यर्थः, एवमसङ्ग्यपि नवरं जाव वाणमंतर'त्ति असज्ञित्वविशेषितानि जीवनारकादीनि व्यन्तरान्तानि पदान्यप्रथमतया वाच्यानि, तेषु हि सज्ञिष्वपि भूतपूर्वगत्याऽसज्ञिात्वं लभ्यतेअसज्ञिनामुत्पादात्, पृथिव्यादयसत्वसज्ज्ञिन एव, तेषां चाप्रथमत्वमनन्तशस्तल्लाभावादिति, उभयनिषेधपदं चजीवमनुष्यसिद्धेषु लभ्यते, तत्रच प्रथमत्वं वाच्यमत एवोक्तं-नोसञीत्यादि ।
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org