________________
२२८
भगवतीअङ्गसूत्रं (२) १७/-/२/६९९ शक्नुयात् कश्चिदासयितुं ?, नायमर्थः समर्थो, धर्मादेरमूर्तत्वात् मूर्ते एव चासनादिकरणस्य शक्यत्वादिति।
अथ धर्मस्थितत्वादिकं दण्डके निरूपयन्नाह-'जीवा णमित्यादि व्यक्तं, संयतादयः प्रागुपदर्शितास्ते च पण्डितादयो व्यपदिश्यन्ते, अत्र चार्थेऽन्ययूथिकमतमुपदर्शयन्नाह
मू. (७००) अनउत्थियाणभंते! एवमाइक्खंतिजावपरूवेति-एवं खलु समणा पंडिया समणोवासया बालपंडिया जस्सणंएगपाणाएविदंडे अनिक्खित्ते सेणंएगंतबालेत्ति वत्तव्वंसिया।
' से कहमेयं भंते ! एवं?, गोयमा ! जण्णं ते अन्नउत्थिया एवमाइक्खंति जाव वत्तव्वं सिया, जे ते एवमाहंसु मिच्छंते एवमा०, अहं पुण गोयमा! एवमाइक्खामि जाव परूवेमि एवं खलु समणा पंडिया समणोवासगा बालपंडिया जस्स णं एगपाणाएवि दंडे निक्खित्ते से णं नो एगंतबालेति वत्तव्वं सिया।
जीवा णं भंते ! किं बाला पंडिया बालपंडिया?, गोयमा ! जीवा बालावि पंडियावि बालपंडियावि, नेरइयाणं पुच्छा, गोयमा ! नेरइया बालानो पंडिया नो बालपंडिया,
एवंजाव चउरिदियाण । पंचिंदियतिरिक्ख० पुच्छा, गोयमा! पंचिंदियतिरिक्खजोणिया बाला नो पंडिया बालपंडि-यावि, मणुस्साजहाजीवा, वाणमंतरजोइसियवेमाणिया जहानेरइया
वृ. 'अन्न'इत्यादि, 'समणा पंडिया समणोवासया बालपंडिय'त्ति एतत् किल पक्षद्वयं जिनाभिमतमेवानुवादपरतयोकत्वा द्वितीयपक्षं दूषयन्तस्ते इदं प्रज्ञापयन्ति
'जस्स णं एगपाणाएवि दंडे'इत्यादि, 'जस्स'त्त येन देहिना 'एकप्राणिन्यपि' एकत्रापि जीवेसापराधादौ पृथ्वीकायिकादौ वा, किंपुनर्बहुषु?,दण्डो-वधः 'अनिक्खित्त'त्ति अनिक्षिप्तः' अनुचितोऽप्रत्याख्यातोभवति स एकान्तबाल इतिवक्तव्यः स्यात्, एवंच श्रमोपासका एकान्तबाला एवन वालपण्डिताः, एकान्तबालव्यपदेशनिबन्धनस्यासर्वप्राणिदण्डत्यागस्य भावादिति परमतं, स्वमतं त्वेकप्राणिन्यपि येन दण्डपरिहारः कृतोऽसौ नैकान्तेन वालः, किं तर्हि ?, बालपण्डितो, विरत्यंशसद्भावेन मिश्रत्वात्तस्य, एतदेवाह-'जस्स ण'मित्यादि ।।।
एतदेव बालत्वादि जीवादिषु निरूपन्नाह-'जीवा णमित्यादि, प्रागुक्तानां संयतादीनामिहोक्तानां च पण्डितादीनां यद्यपि शब्दत एव भेदो नार्थतस्तथाऽपि संयतत्वादिव्यपदेशः क्रियाव्यपेक्षः पण्डित्वादिव्यपदेशस्तु बोधविशेषापेक्ष इति ।। अन्ययूथिकप्रक्रमादेवेदमाह
मू. (७०१) अन्नउत्थिया णं भंते! एवमाइक्खंति जाव परूवेति-एवं खलु पाणातिवाए मुसावाए जाव मिच्छादसणसल्ले वट्टमाणस्स अन्ने जीवे अन्ने जीवाया पाणाइवायवेरमणे जाव परिग्गहवेरमणे कोहविवेगे जाव मिच्छदसणसल्लविवेगेवट्टमाणस्स अत्रे जीवे अन्ने जीवाया।
उप्पत्तियाएजाव परिणामियाए वट्टमाणस्स अन्नो जीवे अन्ने जीवाया, उप्पत्तियाए उग्गे ईहा अवाए धारणाए वट्टमाणस्स जावजीवाया, उट्ठाणेजाव परक्कमे वट्टमाणस्स जावजीवाया।
नेरइयत्तेतिरिक्खमणुस्सदेवत्ते वट्टमाणस्स जावजीवाया, नाणावरणिले जाव अंतराइए वट्टमाणस्स जाव जीवाया।
एवंकण्हलेस्साएजावसुक्कलेस्साए सम्मदिट्ठीए ३ एवं चखुदंसणे ४ आभिनिबोहियनाणे ५ मतिअन्नाणे ३ आहारसनाए ४ । एवं ओरालियसरीरे ५ एवं मणजोए ३ सागारोवओगे
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org