________________
२०२
भगवती अङ्गसूत्रं (२) १६/-/१/६६५
गोयमा ! पमायं पडुच्च, से तेणट्टेणं जाव अधिकरणंपि, एवं मणुस्सेवि, तेयासरीरं जहा ओरालियं, नवरं सव्वजीवाणं भाणियव्वं, एवं कम्मगसरीरंपि ।
जीवेणं भंते! सोइंदियं निव्यत्तेमाणे किं अधिकरणी अधिकरणं?, एवं जहेब ओरालियसरीरं तहेव सोइंदियंपि भाणियव्वं, नवरं जस्स अत्थि सोइंदियं, एवं चक्खिदियघाणिदिंयजिब्भदियफासिंदियाणवि, नवरं जाणियव्वं जस्स जं अत्थि ।
जीवे णं भंते! मणजोगं निव्वत्तमाणे किं अधिकरणी अधिकरणं, एवं जहेब सोइंदियं तव निरवसेसं, वइजोगो एवं चेव, नवरं एगिंदियवज्जाणं, एवं कायजोगोवि, नवरं नव्वजीवाणं जाव वेमाणिए । सेवं भंते ! २ त्ति ।।
वृ. ‘कति णं भंते!' इत्यादि, ‘अहिगरणीवि अहिगरणंपि' त्ति पूर्ववत् ' एवं चेव' त्ति अनेन जीवसूत्राभिलापः पृथिवीकायिकसूत्रे समस्तो वाच्य इति दर्शितम्, 'एवं वेउब्वि' इत्यादि व्यक्तं, नवरं 'जस्स अस्थि' त्ति इह तस्य जीवपदस्य वाच्यमिति शेषः ।
तत्र नारकदेवानां वायोः पञ्चेन्द्रियतिर्यङ्मनुष्याणां च तदस्तीति ज्ञेयं, 'पमायं पडुच्च 'त्ति इहाहारकशरीरं संयमवतामेव भवति तत्र चाविरतेरभावेऽपि प्रमादादधिकरणित्वमवसेयं, दण्डकचिन्तायां चाहारकं मनुष्यस्यैव भवतीत्यत उक्तम्
' एवं मणुस्सेवि 'त्ति, 'नवरं जस्स अत्थि सोइंदियं 'ति तस्य वाच्यमिति शेषः तच्चैकेन्द्रियविकलेन्द्रियवर्णानामन्येषां स्यादिति ॥
शतकं - १६ उद्देशकः-१ समाप्तः
-: शतकं - १६ उद्देशकः -२ :
वृ. प्रथमोद्देशके जीवानामधिकरणमुक्तं, द्वितीये तु तेषामेव जराशोकादिको धरम्म उच्यते इत्येवंसम्बन्धस्यास्येदमादिसूत्रम्
मू. (६६६) रायगिहे जाव एवं वयासी-जीवाणं भंते! किं जरा सोगे ?, गोयमा ! जीवाणं जरावि सोगेवि, से केणट्टेणं भंते! एवं वु० जाव सोगेवि ?, गोयमा ! जे णं जीवा सारीरं वेदणं वेदेति तेसि णं जीवाणं जरा जेणं जीवा माणसं वेदणं वेदेति तेसि णं जीवाणं सोगे से तेणट्टेणं जाव सोगेवि, एवं नेरइयाणवि एवं जाव थणियकुमाराणं ।
पुढविकाइयाणं भंते! किं जरा सोगे ?, गोयमा ! पुढविकाइयाणं जरा नो सोगे, से केणट्टेणं जाव नो सोगे ?, गोयमा ! पुढविकाइयाणं सारीरं वेदणं वेदेति नो मानसं वेदणं वेदेति से तेणद्वेणं जाव नो सोगे, एवं जाव चउरिंदियाणं, सेसाणं जहा जीवाणं जाव वेमाणियाणं, सेवं भंते! २ त्ति जाव पज्जुवासति ।।
वृ. 'रायगिहे' इत्यादि, 'जर'त्ति 'जू वयोहानौ' इति वचनात् जरणं जरा-वयोहानि शारीरदुःखरूपा चेयमतो यदन्यदपि शारीरं दुःखं तदनयोपलक्षितं, ततश्च जीवानां किं जरा भवति ?, 'सोगे' ति शोचनं शोको - दैन्यम् उपलक्षणत्वादेव चास्य सकलमानसदुःखपरिग्रहस्ततश्च उत शोको भवतीति ।
चतुर्विंशतिदण्डकेच येषां शरीरं तेषां जरा येषां तु मनोऽप्यस्ति तेषामुभयमिति ।। अनन्तरं वैमानिकानां जराशोका वुक्तौ अथ तेषामेव विशेषस्य शक्रस्य वक्तव्यतामभिधातुकाम आह
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org