________________
१५८
भगवतीअगसूत्रं (२) १४/-1९/६३१ पासति । अस्थि णं भंते ! सरूवी सकम्मलेस्सा पोग्गला ओभासंति ४?, हंता अस्थि।
__कयरे णं भंते ! सरूवी सकम्मलेस्सा पोग्गला ओभासंति जाव पभासेंति?, गोयमा ! जाओ इमाओ चंदिमसूरियाणं देवाणं विमाणेहिंतो लेस्साओ बहिया अभिनिस्सडाओ ताओ ओभासंति पभासेंति एवं एएणं गोयमा! ते सरूवी सकम्मलेस्सा पोग्गला ओभासेंति ४ ॥
वृ. 'अनगारे ण मित्यादि, अनगारः 'भावितात्मा' संयमभावन या वासितान्तः करणः सम्बन्धिनी कर्मणो योग्या लेश्या-कृष्णादिका कर्मणो वालेश्या-'लिश श्लेषणे' इति वचनात् सम्बन्धः कमलेश्या तां न जानाति विशेषतो न पश्यति च सामान्यतः, कृष्णादिलेश्यायाः कर्मद्रव्यश्लेषणस्य चातिसूक्ष्मत्वेन छद्मस्थज्ञानागोचरत्वात्, 'तं पुणजीवति यो जीवः कर्मलेश्यावांस्तंपुनः जीवम्' आत्मानं सरूविं'तिसहरूपेण-रूपरूपवतोरभेदाच्छरीरेण वर्त्तते योऽसौ समासान्तविधेः सरूपी तं सरूपिणं सशरीरमित्यर्थः अत एव ‘सकर्मलेश्यं कर्मलेश्यया सह वर्तमानं जानाति शरीरस्य चक्षुर्ग्राह्यत्वाञ्जीवस्य च कथञ्चिच्छरीराव्यतिरेकादिति।
__ "सरूविंसकम्मलेस्संतिप्रागुक्तम्, अथ तदेवाधिकृत्य प्रश्नयनाह-'अत्थिण मित्यादि, 'सरूविंति सह रूपेण-मूर्ततया येते सरूपिणः वर्णादिमन्तः सकम्मलेस्स'तिपूर्ववत् 'पुद्गलाः' स्कन्धरूपाः 'ओभासंति'त्ति प्रकाशन्ते 'लेसाओ'त्त तेजांसि 'बहिया अभिनिस्सडाओ'त्ति बहिस्तादभिनिसृता-निर्गताः, इह च यद्यपि चन्द्रादिविमानपुद्गला एव पृथिवीकायिकत्वेन सचेतनत्वात्सकर्मलेश्यास्तथाऽपि तन्निर्गतप्रकाशपुद्गलानां तद्धेतुकत्वेनोपचारात्सकर्मलेश्यवमवगन्तव्यमिति । पुद्गलाधिकारादिदमाह
मू. (६३२) नेरइयाणं भंते ! किं अत्ता पोग्गला अपत्ता पोग्गला?, गोयमा! नो अत्ता पोग्गला अणत्ता पोग्गला।
असुरकुमाराणं भंते! किंअत्ता पोग्गला अणत्ता पोग्गला?, गोयमा! अत्ता पोग्गला नो अणत्ता पोग्गला, एवं जाव थणियकुमाराणं।
पुढविकाइयाणं पुच्छा, गोयमा! अत्ताविपोग्गला अणताविपोग्गला, एवंजावमणुस्साणं, याणमंतरजोइसियवेमाणियाणं जहा असुरकुमाराणं।
नेरइयाणं भंते! किंइट्टा पोग्गला अनिट्ठा पोग्गला?, गोयमा! नो इट्ठा पोग्गला अनिट्ठा पोग्गला जहा अत्ता भणिया एवं इटावि कंतावि पियावि मणुनाविभाणियव्वा एए पंच दंडगा।
वृ. 'नेरइयाणमित्यादि, 'अत्त'त्ति आ-अभिविधिना त्रायन्ते-दुःखात् संरक्षन्ति सुखं चोत्पादयन्तीति आत्राः आप्ता वा-एकान्तहिताः, अत एव रमणीया इति वृद्धैव्यार्खयातं, एतेच ये मनोज्ञाः प्राग् व्याख्यातास्ते दृश्याः, तथा 'इडे'त्यादि प्राग्वत्।
मू. (६३३) देवेणंभंते! महहिएजाव महेसक्खे स्वसहस्संविउव्वित्ता पभूभासासहस्सं भासित्तए?, हंता पभू, साणं भंते ! किं एगा भासा भासासहस्सं?, गोयमा ! एगाणं सा भासा नो खलु तं भासासहस्सं॥
वृ, पुद्गलाधिकारादेवेदमाह-'देवे म'मित्यादि, 'एगाणं सा भासा भास'त्ति एकाऽसौ भाषा, जीवैकत्वेनोपयोगैकत्वात्, एकस्य जीवस्यैकदा एक एवोपयोग इष्यते, ततश्च यदा सत्याद्यन्तरस्यां भाषायां वर्त्तते तदा नान्यस्यामित्येकैव भाषेति । पुद्गलाधिकारादेवेदमाह
मू. (६३४) तेणं कालेणं २ भगवंगोयमे अचिरुग्गयंबालसूरियंजासुमणाकुसुमपुंजप्पकासं
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org