Page Text
________________
शतकं-१४, वर्ग:-, उद्देशकः-४
१४१
-
त्वसम्मवादिति।
अनन्तरंपुद्गलस्वरूपंनिरूपितं, पुद्गलश्च स्कन्धोऽपिभवतीति पुद्गलभेदभूतस्य स्कन्धस्य स्वरूपंनिरूपयवाह- एसणंभंते! खंधे इत्यादि।स्कन्धश्च स्वप्रदेशापेक्षयाजीवोऽपिस्यादितीत्थमेव जीवस्वरूपं निरूपयन्नाह
मू (६०८) एस णं भंते ! जीवे तीतमनंतं सासयं समयं दुक्खी समयं अदुक्खी समयं दुखी वा अदुक्खी वा? पुब्बिं च करणेणं अनेगभूयं परिणामं परिणमइ अह से वेयणिज्जे निजिने भवति तओ पच्छा एगभावे एगभूए सिया?, हंता गोयमा! एसणंजीवे जाव एगभूए सिया, एवं पडुप्पन्नं सासयं समय, एवं अनागयमनंतं सासयं समयं ।।
वृ. एसणंभंते!जीवे'इतयादि, एषः' प्रत्यक्षोजीवोऽतीतेऽनन्तेशाश्वतेसमये समयमेकं दुःखी दुःखहेतुयोगात् समयं चादुःखी सुखहेतुयोगाद्वभूव समयमेव च दुःखी वाऽदुःखी वा, वाशब्दयोः समुच्चर्यार्थःत्वाद् दुःखी च सुखी च तद्धेतुयोगात्, न पुनरेकदा सुखदुःखवेदनमस्ति एकोपयोगत्वाञ्जीवस्येति, एवंरूपश्च सन्नसौ स्वहेतुतः किमनेकभावं परिणाम परिणमति पुनश्चैकभावपरिणामः स्यात् ? इति पृच्छन्नाह
'पुट्विं च करणेणं अनेगभावं अनेगभूयं परिणामं परिणमइ' 'पूर्वं च' एकभावपरिणामाप्रागेव करमेन कालस्वभावादिकारणसंवलिततया शुभाशुभकर्मवन्धहेतुभूतयाक्रिययाऽनेको भावः-पर्यायो दुःखित्वादिरूपो यस्मिन् स तथा तमनेकभावंपरिणाममिति योगः 'अनेगभूय'ति अनेकभावत्वादेवानेकरूपं परिणाम स्वभावं परिणमइत्ति अतीतकालविषयत्वादस्य परिणतवान्' प्राप्तवानिति ।
'अहसे'त्तिअथ 'तत्' दुःखितत्वाधनेकभावहेतुभूतं 'वेयणिज्जे'त्ति वेदनीयं कर्म उपलक्षणत्वाचास्य ज्ञानावरणीयादि च 'निर्जीण क्षीणं भवति ततः पश्चात् 'एगभावे'त्ति एको भावः सांसारिकसुखविपर्ययात् स्वाभाविकसुखरूपो यस्यासावेकभावोऽतएव 'एकभूतः' एकत्वं प्राप्तः 'सिय'त्ति बभूव कर्मकृतधर्मान्तरविरहादिति प्रश्नः, इहोत्तरमेतदेव ।
एवं प्रत्युत्पन्नानागतसूत्रे अपीति ।। पूर्वं स्कन्ध उक्तः, स च स्कन्धरूपत्यागाद्विनाशी भवति, एवं परमाणुरपि स्यान्नवा? इत्याशङ्कायामाह
मू. (६०९) परमाणुपोग्गले णं भंते ! किं सासए असासए?, गोयमा! सिय सासए सिय असासए, से केणटेणं भंते ! एवं वुच्चइ सिय सासए सिय असासए?, गोयमा ! दवट्टयाए सासए वन्नपञ्जवेहिं जाव फासपज्जवेहिं असासए से तेणटेणं जाव सिय सासए सिंय असासए ।
वृ. 'परमाणुपोग्गलेणं'तिपुद्गलः स्कन्धोऽपि स्यादतः परमाणुग्रहणं सासए'तिशश्वभवनात् 'शाश्वतः नित्यः अशाश्वतस्त्वनित्यः 'सिय सासए'त्तिकथञ्चिच्छाश्वतः ‘दव्वट्ठयाए'त्ति द्रव्यं-उपेक्षितपर्यायं वस्तुतदेवार्थो द्रव्यार्थःस्तद्भावस्तत्ता तया द्रव्यार्थःतया शाश्वतः स्कन्धान्तविऽपि परमाणुत्वस्याविनष्टत्वात् प्रदेशलक्षणव्यपदेशान्तरव्यपदेश्यत्वात् ।
'वनपज्जवेहिं तिपरि-सामस्त्येनावन्ति-गच्छन्तियेतेपर्यवा विशेषाधइित्यनान्तरं ते च वर्णादिभेदादनेकध्येत्यतो विशेष्यते-वर्णस्य पर्यवा वर्णपर्यवा अतस्तैः, ‘असासए'त्ति विनाशी, पर्यवाणां पर्यवत्वेनैव विनश्वरत्वादिति ।।परमाण्वधिकारादेवेदमाह ।
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
| SR No. | 003339 |
| Book Title | Agam Sutra Satik 05 Bhagavati AngSutra 05 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Dipratnasagar, Deepratnasagar |
| Publisher | Agam Shrut Prakashan |
| Publication Year | 2000 |
| Total Pages | 1096 |
| Language | Prakrit, Sanskrit |
| Classification | Book_Devnagari, Agam, Canon, Agam 05, & agam_bhagwati |
| File Size | 23 MB |