________________
१३४
भगवतीअङ्गसूत्रं १४/-१/५९९ पकरेंति जाव नो देवाउयंपकरेन्ति, एवंजाव वैमाणिया, नवरं पंचिंदियतिरिक्खजोणिया मणुस्सा य परंपरोववन्नगा चत्तारिवि आउयाइंप०, सेसंतंचेव २॥
नेरइया णं भंते ! किं अनंतरनिग्गया परंपरनिग्गया अनंतरपरंपरअनिग्गया?, गोयमा नेरइया णं अनंतरनिग्गयावि जाव अनंतरपरंपरनिग्गयावि, से केणटेणंजाव अनिग्ग यावि?, गोयमा! जेणं नेरइया पढमसमयनिग्गया ते णं नेरइया अनंतरनिग्गया जे णं नेरइया अपढमसमयनिग्गया ते णं नेरइया परंपरनिगया जे णं नेरइया विग्गहमतिसमावन्नगा ते णं नेरइया अनंतरपरंपरअणिग्गया, से तेणटेणं गो० जाव अणिग्गयावि, एवं जाव वेमाणिया ३ ॥
अनंतरनिग्गया णं भंते ! नेरइया किं नेरइयाउयं पकरेंति जाव देवाउयं पकरेंति ?, गोयमा! नो नेरइयाउयं पकरेंति जाव नो देवाउयं पकरेंति । परंपरनिग्गया णं भंते! नेरइया किं नेरइयाउयं० पुच्छा, गोयमा! नेरइयायंपिपकरेंति जावदेवाउयंपिपकरेति । अनंतरपरंपरअनिग्गया गंभंते! नेरइया पुच्छा, गोयमा! नो नेरइयाउयंपकरेंति जाव नो देवाउयंपकरेति, एवं निरवसेसं जाव वेमाणिया ४।
नेरइया णं भंते ! कं अनंतरं खेदोवनगा परंपरखेदोववन्नग अनंतरपरंपरखेदाणुववन्नगा?, गो० नेरइया० एवं एएणं अभिलावणं तं चेव चत्तारि दंडगा भाणियव्वा । सेवं भंते !
वृ. 'नेरइया ण'मित्यादि, 'अनंतरोववन्नग'त्ति न विद्यते अन्तरं-समयादिव्यवधानं उपपन्ने-उपपाते येषांते अनन्तरोपपन्नकाः 'परंपरोववन्नग'त्ति परम्परा-द्वित्रादिसमयता उपपन्नेउपपाते येषां ते परम्परोपपन्नकाः, 'अनंतरपरंपरअणुववन्नग'त्ति अनन्तरं-अव्यधानं परम्परं च-द्विवादिसमयरूपमविद्यमानं उत्पन्नं-उत्पादो येषां ते तथा, एते च विग्रहगतिकाः, विग्रहगतौ हि द्विविधस्याप्युत्पादस्याविधमानत्वादिति ॥
अथानन्तरोपपन्नादीनाश्रित्यायुर्बन्धमभिधातुमाह-'अनंतरे' त्यादि, इहचानन्तरोपपन्नानामनन्तरपरम्परानुपपत्रानांच चतुर्विधस्याप्यायुषः प्रतिषेधोऽध्येतव्यः, तस्यामवस्थायांतथाविधाध्यवसायस्थानाभावेनसर्वजीवानामायुषोबन्धाभावात्, स्वायुषभिागादौचशेषे बन्धसद्भावात्, परम्परोपपन्नकास्तु स्वायुषः षण्मासे शेषेमतान्तरेणोत्कर्षतः षण्मासे जघन्यतश्चान्तर्मुहूर्ते शेषे भवप्रत्ययात्तिर्यग्मनुष्यायुषीएव कुर्वन्ति नेतरे इति, ‘एवं जाव वेमाणिय'ति अनेनोक्तालापकत्रययुक्तश्चतुर्विशतिदण्डकोऽध्येतव्य इति सूचितं, यश्चात्र विशेषस्तं दर्शयितुमाह-'नवरं पंचिंदिए'त्यादि।
__ अथानन्तरनिर्गततादिनाऽपरंदण्डकमाह-'नेरइयाण'मित्यादि, तत्र निश्चितं स्थानान्तरप्राप्त्या गतं-गमनं निर्गतं अनन्तरं-समयादिना निर्व्यवधानं निर्गतं येषां तेऽनन्तरनिर्गतास्ते च येषां नरकादुवृत्तानां स्थानान्तरं प्राप्तानांप्रथमः समयो वर्तते, तथा परम्परेण समयपरम्परया निर्गतं येषां ते तथा, ते च येषां नरकादुवृत्तानामुत्पत्तिस्थानप्राप्तानां द्वयादयः समयाः, अनन्तरपरम्परानिर्गतास्तुयेनरकादुवृत्ताः सन्तोविग्रहगतौ वर्तन्तेन तावदुत्पादक्षेत्रमासादयन्ति तेषामनन्तरभावेन परम्परभावेन चोत्पादक्षेत्राप्राप्तत्वेन निश्चयेनानिर्गतत्वादिति।
__ अथानन्तरनिर्गतादीनाश्रित्यायुर्बन्धमभिधातुमाह-'अनंतरे'त्यादि, इहचपरम्परानिर्गता नारकाः सर्वाण्यायूंषि बध्नन्ति, यतस्ते मनुष्याः पञ्चेन्द्रियतिर्यश्च एव च भवन्ति, तेच सर्वायुर्बन्धका
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org